Do tính cách đọc thơ hoàn toàn chủ quan như đă nói ở trên, xin bạn đừng xem đây như một thiên khảo cứu hay một bộ sưu tập về thi ca Việt-nam. Tôi đọc bằng cảm xúc, không đọc bằng kiến thức. Nếu những lời bàn nào đó của tôi đối với một bài thơ mà không đúng ư tác giả th́ chẳng có nghĩa rằng tôi hiểu sai đâu, mà chỉ v́ tôi đọc thơ tác giả đó bằng cái hồn, cái giọng, cái cảm xúc của tôi đấy thôi. Xin đừng càm ràm, phiền trách. (Vả chăng, này các thi nhân, các bạn có thể nào chỉ tôi làm thơ cách sao mà không bị người khác hiểu sai ư không?) (trích LỜI THƯA của Vĩnh Hảo viết cho các trang "Đọc thơ")
Cao Thị Vạn Giả
Rất tiếc là tôi chỉ thuộc duy nhất một đoạn thơ ngắn không trọn vẹn của thi nhân này. Đọc từ cuốn từ điển danh ngôn nào đó, xuất bản trước năm 1975. Bài thơ do đó, không có tựa đề (hoặc là tôi đă quên tựa đề). Mặt khác, cuốn từ điển kia cũng trích chỗ này hai câu, chỗ nọ bốn câu. Khi ráp chúng lại với nhau, tôi t́nh cờ thấy rằng dường như hai trích đoạn ăn khớp với nhau cho cùng một bài thơ. Nếu bạn nào có thơ của thi nhân này, xin gửi hoặc bổ chính cho.
Xin đọc:
Mù sương phi cảng năo nề
Thôi anh ở lại buồn về em mang
Tiễn nhau một chén rượu tàn
Một bàn tay nắm, một hàng lệ mau
Cuộc cờ thế sự binh đao
Phút giây tái ngộ ngàn sau biết c̣n!
Buổi tiễn đưa nơi sân bay. Một ngày mù sương. Lạnh. Không khí mù lạnh làm tăng thêm nỗi tái tê năo nề của cuộc phân ly. Chén quan san uống vội. Thời chinh chiến, tiễn đưa nhau, cái ǵ cũng vội. Một bàn tay nắm. Vội vă. Mỗi người một bàn tay đưa ra--chỉ một bàn tay thôi, không nắm được cả hai tay. Và một gịng lệ rơi thật nhanh. Cơn đau xé ḷng được diễn tả bằng những lời, những chữ ngắn, vội. Tưởng chừng có một nỗi nghẹn được nuốt thật nhanh để cố gắng đứng thẳng giữa cuộc phân kỳ.
Người đi có buồn chăng? -- Không biết. Thường th́ người đi có một khoảnh trời mới lạ mở ra trước mắt, nếu buồn chỉ buồn ít, hoặc không buồn. Chỉ người ở lại mới buồn nhiều v́ vẫn phải sống, phải nh́n những cảnh cũ nhưng đă vắng bóng người quen xưa.
Thôi anh ở lại, buồn về em mang.
Đó là nỗi buồn chung của những thiếu nữ, thiếu phụ, trong thời binh đao khói lửa. Tiễn đưa người t́nh đi, dường như là tiễn vào cơi vô cùng. Chẳng biết có c̣n gặp lại không. Tiễn người đi rồi, trở về, mang đầy một gánh sầu, rồi bắt đầu cho những ngày hồi hộp chờ tin.
Phút giây tái ngộ ngàn sau biết c̣n!
Ngàn sau biết c̣n! Chấm dấu than (!). Không phải chấm dấu hỏi (?). Giống như một lời xác quyết về tính cách chia ly của thời loạn lạc. Một lời vĩnh biệt giấu bên trong chút hy vọng nhỏ nhoi. Dấu chấm than ấy vừa than, mà cũng vừa hỏi. Xin đọc lại:
Mù sương phi cảng năo nề
Thôi anh ở lại buồn về em mang
Tiễn nhau một chén rượu tàn
Một bàn tay nắm, một hàng lệ mau
Cuộc cờ thế sự binh đao
Phút giây tái ngộ ngàn sau biết c̣n!
Không rơ thi nhân này c̣n bài thơ nào khác không. Nhưng nếu chỉ có duy nhất một bài này th́ tưởng cũng đủ lắm rồi. Một đời, một bài thơ hay, chẳng phải ân hận ǵ nữa.
__________
Chú thích:
Sau khi trang này đăng lên khoảng một tuần, đă có Trần thị Mỹ Dung, một độc giả từ Wichita, gửi e-mail, chép đầy đủ bài thơ của Cao Thị Vạn Giả như sau. Thành thật cám ơn Mỹ Dung đă mau mắn bổ túc cho trang này.
Khúc Ly Đ́nh
Tiễn chân anh tận phi trường
Lỗi đi. Lỗi ở.
Mười phương lỗi về.
Mù sương phi cảng năo nề
Thôi anh ở lại buồn về em mang
Tiễn anh một chén rượu tàn
Một bàn tay nắm
Một hàng lệ mau
Cuộc cờ thế sự binh đao
Phút giây tái ngộ ngàn sau biết c̣n!
Một em trong cảnh hao ṃn
Một anh đất khách nhớ tṛn tháng năm
Trời Tây rẽ bước âm thầm
Ngàn năm mỏi cánh chim bằng tha hương.