Nguyễn Bính
Thơ ông là những bài ca dao trữ tình. Thứ tình chân chất, quyện theo con sông, giếng nước, lũy tre đầu làng, con trâu, ruộng vườn, giàn mướp, hàng giậu, con thuyền và bến đò, mái đình và chợ phiên... Bao nhiêu là cảnh làng quê của một dân tộc hiền hòa, và nghèo khổ. Nhưng lồng trong ngôn ngữ ca dao ấy, là cả một trời yêu thương tha thiết, đằm thắm, sâu đậm, và hết sức lãng mạn. Chính tình yêu của ông đã nâng ca dao lên thành thơ; và nâng thơ lên thành những khúc hát tuyệt vời cho những con người và những cuộc tình, giản đơn hoặc ngang trái, bình thường hoặc muôn kiếp sầu đau. Một mình một cõi, một lối riêng, ông xâm chiếm bao trái tim sầu mộng và khổ đau, ru họ bằng những lời thơ lúc man mác, lúc đậm đà, lúc khẳng khái, lúc dây dưa... và trên hết, thơ ông như những bài ca vịnh tình yêu. Luôn luôn là những lời ca tụng, dù cho những "lỡ bước", dù cho những "sang ngang", dù cho cứ lẻ đôi, và tương tư suốt mùa...
Quê Tôi
Quê tôi có gió bốn mùa
Có trăng giữa tháng, có chùa quanh năm.
Chuông hôm, gió sớm, trăng rằm
Chỉ thanh đạm thế, âm thầm thế thôi.
Tôi về đây, đã lâu rồi,
Nằm trong cô tịch nhớ người phồn hoa
Tóc tơ, mình liễu da ngà,
Một người càng nhớ, càng xa một người.
Ngày trông mây trắng bay hoài
Ðêm mơ áo trắng bay dài năm canh.
Lòng vàng lạc cánh chim xanh
Lạc từ cái ý chung tình lạc đi
Chẳng điên chẳng dại là gì
Bỗng dưng mà biệt mà li mọi người
Chưa xa đã nhớ nhau rồi
Nửa là hơn một tháng trời xa nhau.
Người đi nghỉ mát những đâu
Ðồ Sơn, Tam Ðảo, nhà lầu xe hơi
Ở đây tôi chỉ đợi trời
Mưa vàng một trận là tôi lên đường
Sông ngang, núi trái bất thường
Buồng the chẳng xót dậm trường thì thôi
Mai ngày tôi bỏ quê tôi
Bỏ trăng, bỏ gió, chao ôi! bỏ chùa
Ðem thân đi với giang hồ
Sân ga phẳng lặng, bến đò lênh đênh
Quê hương chẳng nhớ cũng đành
Cũng xin dâng cả chân tình cho ai.
Năm năm mây trắng bay hoài
Hồn tôi áo trắng tang dài đêm đêm.
Tương Tư
Thôn Ðoài ngồi nhớ thôn Ðông,
Một người chín nhớ mười mong một người.
Gió mưa là bệnh của trời,
Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng.
Hai thôn chung lại một làng,
Cớ sao bên ấy chẳng sang bên này?
Ngày qua ngày lại qua ngày,
Lá xanh nhuộm đỏ thành cây lá vàng.
Bảo rằng cách trở đò giang,
Không sang là chẳng đường sang đã đành
Nhưng đây cách một đầu đình
Có xa xôi mấy mà tình xa xôi
Tương tư thức mấy đêm rồi,
Biết cho ai biết, ai người biết cho.
Bao giờ bến mới gặp đò,
Hoa khuê các, bướm giang hồ gặp nhau.
Nhà em có một giàn trầu,
Nhà anh có một hàng cau liên phòng.
Thôn Ðoài thì nhớ thôn Ðông
Cau thôn Ðoài nhớ trầu không thôn nào?
Rượu Xuân
Cao tay nâng chén rượu hồng
Mừng em: Em sắp lấy chồng xuân nay.
Uống đi. Em uống cho say
Ðể trong mơ sống những ngày xuân qua.
Ðây tình duyên của đôi ta
Ðến đây là.. đến đây là... là thôi!
Em đi dệt mộng cùng người
Lẻ loi chỉ một góc trời riêng anh.
Cô Lái Ðò
Xuân đã đem mong nhớ trở về
Lòng cô lái ở bên sông kia
Cô hồi tưởng lại ba xuân trước
Trên bến cùng ai đã nặng thề.
Nhưng rồi người khách tình xuân ấy
Ði biệt không về với bến sông.
Ðã mấy lần xuân trôi chảy mãi
Mấy lần cô gái mỏi mòn trông.
Xuân này đến nữa, đã ba xuân
Ðốm lửa tình duyên tắt nguội dần
Chẳng lẽ ôm lòng chờ đợi mãi
Cô đành lỗi ước với tình quân.
Bỏ thuyền, bỏ lái bỏ dòng sông
Cô lái đò kia đi lấy chồng.
Vắng bóng cô em từ dạo ấy
Ðể buồn cho những khách sang sông.
Gái Xuân
Em như cô gái hãy còn xuân
Trong trắng thân chưa lấm bụi trần.
Xuân đến, xuân đi, hoa mận nở
Gái xuân giũ lụa trên sông Vân.
Lòng xuân lơ đãng, má xuân hồng
Cô gái xuân mơ chuyện vợ chồng
Ðôi tám xuân đi trên mái tóc
Ðêm xuân cô ngủ có buồn không?
Mắt Nhung
Bao năm đi giữa kinh thành
Bao năm lẻ bóng, lẻ hình, lẻ đôi.
Cả kinh thành có những gì?Cả kinh thành có một người mắt nhung!
Người ơi cứu vớt tôi cùng
Dành đôi mắt đẹp cho lòng rất đơn
Tôi còn mơ ước gì hơn!
Hai tay người chắp phím đờn cho tôi
Phải chăng tôi đã yêu rồi?
Hồn xin quì dưới mắt người từ đây.
Ðêm qua buồn quá tôi say
Ðã mơ một giấc mơ đầy mắt nhung!
Cô Hái Mơ
Thơ thẩn đường chiều một khách thơ
Say nhìn xa rặng núi xanh lơ
Khí trời lặng lẽ và trong trẻo
Thấp thoáng rừng mơ cô hái mơ.
Hỡi cô con gái hái mơ già!
Cô chửa về ư? Ðường thì xa
Mà ánh trời hôm dần một tắt
Hay cô ở lại về cùng ta?
Nhà ta ở dưới gốc cây dương
Cách động Hương sơn nửa dặm đường
Có suối nước trong tuôn róc rách
Có hoa bên suối ngát đưa hương.
Cô hái mơ ơi!
Chẳng trả lời nhau lấy một lời
Cứ lặng rồi đi, rồi khuất bóng
Rừng mơ hiu hắt lá mơ rơi.
Cây Bàng Cuối Thu
Thu đi trên những cành bàng
Chỉ còn hai chiếc lá vàng mà thôi.
Hôm qua đã rụng một rồi
Lá theo gió cuốn ra ngoài sơn thôn.
Hôm nay lá thấy tôi buồn
Lìa cành theo gió lá luồn qua song.
Hai tay ôm lá vào lòng
Than ôi chiếc lá cuối cùng là đây!
Quạnh hiu như tấm thân này
Lại âm thầm sống những ngày gió mưa...
Một Con Sông Lạnh
Chén sầu nghiêng giữa tràng giang
Canh gà bên nớ giằng sang bên này
Khoan đàn, em hãy gắng say
Một đêm, chỉ một đêm nay thôi mà!
Chúng tôi người bến sông xa
Giang hồ một chuyến về qua xứ này
Phiền em dăm bảy đường tay
Một con sông lạnh, vài dây tơ tằm.
... Rung rung ánh nến hoen vàng
Hơi men lắng xuống, tiếng đàn cao lên
Ô, nàng chẳng phải là em
Tôi nghe vó ngựa hòa Phiên rõ ràng.
Ðừng em! - quên đấy - thôi nàng!
Ðất Hồ xa quá, nàng sang sao đành!
Trời ơi, Hán Ðế vô tình
Tôi xin đốt cả kinh thành ấy đi...
Chưa say, em, đã say gì!
Chúng tôi còn uống, còn nghe em đàn.
... Rung rung ánh nến hoen vàng
Rồi đây nức nở muôn ngàn nhớ thương
Ðôi dây như thể đôi đường
Em ơi, Hà Nội là phương hướng nào?
Ðêm tàn chẳng có chiêm bao
Ðêm tàn có mấy chùm sao cũng tàn
Chén sầu đổ ướt tràng giang
Canh gà bên nớ giằng sang bên này
Lạy trời đừng sáng đêm nay
Ðò quên cập bến, tôi say suốt đời
Chiêu Quân lên ngựa mất rồi...
Một Mình
Người có đôi, ta rất một mình
Phong trần đâu dám mắt ai xanh
Ðêm nay trăng rụng về bên ấy
Gác trọ còn nguyên gió thất tình.
Một Nghìn Cửa Sổ
Một nghìn cái cửa sổ
Ðều khép vào đêm qua
Một nghìn bàn tay ngà
Ðã thò ra cửa sổ.
Một nghìn cái cửa sổ
Ðều khép vào đêm nay
Lại nghìn cái bàn tay
Ấy thò ra cửa sổ.
Hỡi nghìn cái cửa sổ
Rồi khép vào bên trong
Có thấu tình ta không?
Có thấu tình ta khổ?
Ðêm qua và đêm nay
Và nghìn đêm về trước
Tôi đi trên phố này
Tôi đi trên phố khác.
Ðể mở những bàn tay
Của những nàng gái đẹp
Ðể muốn rằng đêm nay
Cửa ai buồn chẳng khép.
Cửa ai buồn chẳng khép
Cho lòng ta đêm nay
Ðể lòng ta đêm nay
Mất một người gái đẹp.
Cửa hàng nghìn khép lại
Tất cả một đêm nay
Có lòng ta rồ dại
Mở ra muôn ngàn ngày...
Rắc Bướm Lên Hoa
Ai đem rắc bướm lên hoa
Rắc bèo xuống giếng, rắc ta vào nàng?
Ai đem nhuộm lá cho vàng?
Nhuộm đời cho bạc, cho nàng phụ ta?
Một Ðêm Ly Biệt
Còn đêm nay nữa mai đi,
Người xuôi thôi có mong gì gặp nhau
Còn đêm nay nữa rồi sau,
Giang hồ ai biết ai đâu ai tìm?
Mịt mù tăm cá bóng chim,
Chim bay dặm thẳm cá tìm sóng khơi.
Con tàu ngược, con tàu xuôi
Con tàu chẳng đợi chờ tôi bao giờ?
Ði không kẻ đợi người chờ,
Bọt bèo trôi dạt bến bờ nào đây?
Ðường xa mòn mỏi gót giày,
Tấm thân góc bể chân mây lạnh lùng.
Mắt xanh mờ mịt bụi hồng
Người đi là một tấm lòng theo đi.
Ðã bao lần khóc biệt ly,
Khóc lần này nữa còn gì nữa đâu?
Từ nay nắng héo mưa nhàu
Một từ đây, một mối sầu từ đây.
Chén li ca uống cho say
Lệ Giang châu thấm cho đầy áo xanh.
Ðưa nhau không có trường đình
Lầu hồng lưu lại chút tình phân ly.
Hẹn thầm nhau một đêm kia
Con tàu dừng lại, người đi lại về.
Một Trời Quan Tái
Chiều lại buồn rồi, em vẫn xa
Lá rừng thu đổ, nắng sông tà
Chênh vênh quán rượu mờ sương khói
Váng vất thôn sâu quạnh tiếng gà.
Tôi đi mãi mãi vào sơn cước
Em vuốt tua rèm cửa vọng lâu
Lá úa kinh thành rơi ngập đất
Lòng vàng hỏi vẫn nhớ thương nhau?
Có những mâm cau phủ lụa điều
Ði vào trong gió lạnh hiu hiu
Những xe hoa cưới, sao mà đẹp!
Cửa kính huy hoàng vạt áo thêu.
Em có buồn chăng? Tôi vẫn xa
Chiều nay say nhắp chén quan hà
Bao giờ cau được tươi màu lụa?
Ðược đón em bằng xe kết hoa?
Thân em là liễu dạ em tơ
Mềm yếu bền chăng với đợi chờ?
Chua xót lòng tôi mơ ước mãi
Áo bào nguyệt bạch ngựa kim ô!
Tôi lạnh đầu sông giá ngọn nguồn
Nhớ nhà thì ít, nhớ em luôn
Chênh vênh bóng ngả sầu lau lách
Chiều ngái hương rừng lối nhạt son.
Ðã mấy năm rồi thương mến nhau
Em còn thơ dại biết chi đâu!
Ðến nay ba bảy mai đương độ
Ai đánh em bằng giá ngọc châu?
Châu ngọc làm sao hái được nhiều
Tôi là thi sĩ của thương yêu
Lấy đâu xe cưới ngời hoa trắng?
Với những mâm cau phủ lụa điều?
Chiều nay... thương nhớ nhất chiều nay
Thoáng bóng em trong cốc rượu đầy
Tôi uống cả em và uống cả
Một trời quan tái, mấy cho say!