Do tính cách đọc thơ hoàn toàn chủ quan như đă nói ở trên, xin bạn đừng xem đây như một thiên khảo cứu hay một bộ sưu tập về thi ca Việt-nam. Tôi đọc bằng cảm xúc, không đọc bằng kiến thức. Nếu những lời bàn nào đó của tôi đối với một bài thơ mà không đúng ư tác giả th́ chẳng có nghĩa rằng tôi hiểu sai đâu, mà chỉ v́ tôi đọc thơ tác giả đó bằng cái hồn, cái giọng, cái cảm xúc của tôi đấy thôi. Xin đừng càm ràm, phiền trách. (Vả chăng, này các thi nhân, các bạn có thể nào chỉ tôi làm thơ cách sao mà không bị người khác hiểu sai ư không?) (trích LỜI THƯA của Vĩnh Hảo viết cho các trang "Đọc thơ")

 

 

 

 

Nguyễn Tất Nhiên

 

 

 

 

 

Anh nổi tiếng rất sớm. V́ thơ anh đi sớm hơn bước chân c̣n ngại ngùng bỡ ngỡ của thế hệ trẻ thời ấy trước sự tràn ngập của văn hóa phương Tây, qua h́nh ảnh người lính viễn chinh Mỹ, và qua phong trào hiện sinh mô phỏng trễ tràng trên đất nước đói nghèo, chiến tranh. Anh mạnh dạn nói được tiếng nói của t́nh yêu tuổi trẻ với sân trường, kỳ thi, chiến tranh, mất mát, hoài vọng, tuyệt vọng... Chẳng phải sớm ǵ trong thể loại thơ, mà sớm trong phong cách biểu hiện. Anh dùng thứ ngôn ngữ của thời đại, rất hiện thực, không đẽo gọt; vậy mà thứ ngôn ngữ ấy bỗng nhiên mới, lạ, và được đón nhận nồng nhiệt. Bắt được giọng thơ tươi rói và đầy sức thu hút của anh, một nhạc sĩ tài danh phổ ngay thơ của anh thành nhạc, làm rung động bao trái tim cuồng nhiệt yêu đương thời chiến loạn. Vậy rồi thơ anh cất lên thành cơn sóng lớn, vượt bờ. Không ai mà chẳng biết thơ anh, không ai mà không hát nhạc phổ thơ của anh.

Hăy đọc một số bài thơ nổi tiếng được phổ nhạc mà ai cũng biết; và nên nhớ rằng lúc ấy, Nguyễn Tất Nhiên chỉ mới xấp xỉ ở tuổi hai mươi, để thấy cái tài hoa dị thường của anh:

 

Khúc Buồn T́nh

1.

Người từ trăm năm

về ngang sông rộng

ta ngoắc ṃn tay

... trùng trùng gió lộng

(thà như giọt mưa

vỡ trên tượng đá

thà như giọt mưa

khô trên tượng đá

có c̣n hơn không

mưa ôm tượng đá)

 

người từ trăm năm

về khơi t́nh động

ta chạy ṿng ṿng

ta chạy ṃn chân

nào hay đời cạn!

(thà như giọt mưa

vỡ trên tượng đá

thà như giọt mưa

khô trên tượng đá

có c̣n hơn không

mưa ôm tượng đá)

 

người từ trăm năm

về như dao nhọn

ngọt ngào vết đâm

ta chết âm thầm

máu chưa kịp đổ

(thà như giọt mưa

vỡ trên tượng đá

thà như giọt mưa

khô trên tượng đá

có c̣n hơn không

mưa ôm tượng đá)

 

2.

thà như giọt mưa

gieo xuống mặt người

vỡ tan vỡ tan

nào ta ân hận

bởi c̣n kịp nghe

nhịp run vồi vội

trên ngọn lông măng

(người từ trăm năm

v́ ta, phải khổ!)

(1970)

 

Trong t́nh yêu, thơ anh táo bạo vay mượn những h́nh ảnh thánh thiện để ví von ḿnh, ví von người t́nh. Có thể nói lối vay mượn này là bước khai phá có một không ai của anh vào thời ấy, khiến thơ anh càng thêm phần đặc dị, ngời sáng, mà lại gần gũi biết bao với tâm t́nh giới trẻ.

 

Ma Sœur

đưa em về dưới mưa

nói năng chi cũng thừa

phất phơ đời sương gió

hồn ḿnh gần nhau chưa?

 

tay ta từng ngón tay

vuốt lưng em tóc dài

những trưa ngồi quán vắng

chia nhau t́nh-phôi-thai

xa nhau mà không hay

(hỡi em cười vô tội

đeo thánh giá huy hoàng

hỡi ta nhiều sám hối

tính nết vẫn hoang đàng!)

 

em hiền như "ma sœur"

vết thương ta bốn mùa

trái tim ta làm mủ

"ma sœur" này "ma sœur"!

có dịu dàng ánh mắt?

có êm đềm cánh môi?

ru ta -- người bệnh hoạn

ru ta suốt cuộc đời

(cuộc đời tên vô đạo

vết thương hành liệt tim!)

 

đưa em về dưới mưa

xe lăn đều lên dốc

chở t́nh nhau mệt nhọc!

 

đưa em về dưới mưa

áo dài sầu hai vạt

khi chấm bùn lưa thưa...

 

đưa em về dưới mưa

hỡi em c̣n nít nhỏ

chuyện t́nh nào không xưa?

 

vai em tṛn dưới mưa

ướt bao nhiêu cũng vừa

cũng chưa hơn t́nh rụng

thấm linh hồn "ma sœur"...

(1971)

 

Linh Mục

1.

dĩ văng là địa ngục

giam hăm đời muôn năm

tôi -- người yêu dĩ văng

nên sống gần Sa-tăng

ngày kia nghe lời quỷ

giáng thế thêm một lần

trong kiếp người linh mục

xao gầy cơn điên trăng!

 

2.

v́ tôi là linh mục

không mặc áo nhà gịng

nên suốt đời hiu quạnh

nên suốt đời lang thang!

 

v́ tôi là linh mục

giảng lời t́nh nhân gian

nên không có thánh kinh

nên không có bổn đạo

nên không có giáo đường

(một tín đồ duy nhất

vừa thiêu hủy lầu chuông!)

 

v́ tôi là linh mục

phổ lời t́nh nhân gian

thành câu thơ buồn bă

nên hạnh phúc đâu c̣n

nên người t́nh duy nhất

vừa thiêu hủy lầu chuông!

 

v́ tôi là linh mục

không biết mặt thánh thần

nên tín đồ duy nhất

cũng là đấng quyền năng!

 

3.

tín đồ là người t́nh

người t́nh là ác quỷ

ác quỷ là quyền năng

quyền năng là tín đồ

tín đồ là người t́nh

thiêu hủy lầu chuông tôi

(v́ tôi là linh mục

giảng lời t́nh nhân gian!)

 

4.

v́ tôi là linh mục

không biết rửa tội người

nên âm thầm lúc chết

tội ḿnh c̣n thâm vai...

(1970)

 

Đụng chạm, lôi kéo những biểu tượng linh thiêng, đưa vào thơ và đưa vào t́nh yêu đời thường. Vậy mà anh chẳng làm mất ḷng ai. Người ta vẫn cứ thích thú ca hát lời thơ của anh:

 

Hai năm t́nh lận đận

1.

hai năm t́nh lận đận

hai đứa cùng xanh xao

mùa đông, hai đứa lạnh

hơi thở dài như nhau (?)

 

hai năm t́nh lận đận

hai đứa cùng hư hao

(em không c̣n thắt bính

nuôi dưỡng thời ngây thơ

anh không c̣n luưnh quưnh

giữa sân trường trao thư!)

 

hai năm t́nh lận đận

hai đứa đành xa nhau

em vẫn c̣n mắt biếc

anh vẫn c̣n nôn nao

ngoài đường em bước chậm

trong quán chiều anh ngóng cổ cao...

 

2. 

em bây giờ, có lẽ

toan tính chuyện lọc lừa

anh bây giờ, có lẽ

xin làm người-t́nh-thua

chuông nhà thờ đổ mệt

tượng Chúa gầy hơn xưa

Chúa bây giờ, có lẽ

rơi xuống trần gian, mưa

(dù sao th́ Chúa cũng

một thời làm trai tơ

dù sao th́ Chúa cũng

là đàn ông... dại khờ!)

 

anh bây giờ, có lẽ

thiết tha hơn tín đồ

nguyện làm cây thánh giá

trên chót đỉnh nhà thờ

cô đơn nh́n bụi bặm

làm phân bón rêu xanh

(dù sao cây thánh giá

cũng được người nhân danh!)

 

3.

hai năm t́nh lận đận

em đă già hơn xưa!...

(1972)

 

Anh thoát ra khỏi những h́nh ảnh và ngôn ngữ thơ chắt lọc, sang cả quí phái của nền thơ truyền thống. Thơ anh, không cứ là trăng là gió, là bến nước, bờ mây, tóc thề và áo dài bay tha thướt, mái tranh, cây đa hay gốc chuối... (như thể là người thơ cứ suốt đời ở nhà quê, cảnh cũ!) mà thay vào đó là những h́nh ảnh rất thực của thị thành với "tóc demi garçon", tóc bính, cột điện, với xe đạp, cà phê, cà phê đá, rạp cải lương, nhà ga và toa tàu, mùa thi với văn bằng... Tự ví ḿnh như là một gă ngông cuồng, là người phá phách, là người vô đạo, là sa-tăng ác quỷ... nhưng trên thực tế th́ anh rất hiền, và trong t́nh yêu, thường là người thua cuộc, hoặc tự nguyện chịu thua cuộc. Trách người chỉ là trách nhẹ nhàng. C̣n lại là trách ḿnh.

Thơ t́nh của anh v́ vậy mà phổ cập, mà thành của chung. Ai đọc cũng thấy, cũng nghe được nhân dáng và kinh nghiệm của chính ḿnh trong ấy. Từ thứ t́nh yêu reo vui, nhảy múa theo nhịp chân của "cô Bắc-kỳ nho nhỏ" cho đến t́nh yêu của người tuyệt vọng... anh nói thay mọi người bằng thánh ca của t́nh yêu.

Nhưng đặc biệt là lúc khổ đau v́ t́nh, thơ anh chùng xuống, găy đổ, nát tan... và quả là anh đă đi thật sớm, trước thế hệ của anh, trong sự cảm nhận cũng như lối biểu đạt về t́nh yêu:

 

Thiên thu

sao thiên thu không là xa nhau?

nên mưa xưa c̣n giăng ngang hồn sầu

tôi đứng như cây cột đèn gẫy gập

và một con đường cúp điện rất lâu!

 

sao thiên thu không là chôn sâu?

nên nắng xưa c̣n hanh mái tóc nhầu

tôi đứng như xe tang ngừng ngập

và một họ hàng khăn trắng buồn đau!

 

sao thiên thu không là đường chim?

nên mây năm xưa c̣n trên tay phiền

tôi đứng như tường vôi luống tuổi

và những tàng xanh chùm gởi quê hèn!

 

sao thiên thu không là lăng quên?

nên t́nh xưa c̣n cháy âm thầm

tôi đứng như căn nhà nám lửa

và những người thân trốn chạy vội vàng!

 

sao thiên thu không là sương tan?

nên mặt trời xưa c̣n gượng huy hoàng

tôi đứng như ḍng sông yên lặng

và những cánh buồm kiệt sức lang thang!

 

sao thiên thu không là thiên thu?

nên những người yêu là những ngôi mồ

tôi đứng một ḿnh trong nghĩa địa

và chắc không đành quên khổ đau!

(1970)

 

Trong thơ lục bát, anh vẫn theo vần nhịp cũ nhưng lối diễn đạt rất là thảnh thơi, thoải mái, tự nhiên như nói chuyện. Đây, vần lục bát của hơn 30 năm trước:

 

Nên thời gian ấy ngùi trông

giọt mưa xanh mấy tuổi nàng

tôi nghe lá rụng như vàng áo xưa

 

hơi tàn tro ấm lần đưa

ba năm khơi lại cũng vừa đủ đau!

 

sớm, trưa, chiều, tối, ra, vào

người chưa yên nỗi thầm xao xác ḷng

nên thời gian ấy ngùi trông

khô như hạt bụi trưa ngừng ngập bay...

 

ba năm vuốt sợi t́nh dài

ừ, tôi c̣n vụng ngón-tay-dậy-th́

thuở nào sầu đă lâm ly

giờ thêm già héo (nhiều khi hận thù!)

 

lửa đom đóm mỏi ṃn, lu

nhưng tôi cứ buồn vi vu thổi hoài

 

mưa th́ mưa thả phai phai

rồi sau đó sẽ một vài tang thương

bởi quen cầm lược soi gương

biết ai ôm gối mộng thường lâu chăng?

 

giọt mưa xanh mấy tuổi nàng

tôi nghe lá rụng như vàng áo xưa...

(1970)

 

Hôm nay

khi không t́nh năo nùng buồn

gót chân ai bỏ con đường nhớ nhung

gót chân ai nhẹ vô cùng

dẫm lên xác-lá-tôi từng tiếng kêu

gót chân ai bước, nhẹ hều

bước qua tôi, bước, hư nhiều thói quen!

 

khi không t́nh năo nùng buồn

nhớ hôm qua vẫy tay ngừng ngập xa

tóc ai ngắn ngắn, như là

suốt đời chưa chịu thiệt thà chấm vai

suốt đời khét nắng rong chơi

kể như hơi hướm bàn tay tôi, thừa!

 

mừng em sớm biết lọc lừa

biết ngây thơ giả -- biết đùa với đau!

 

biệt ly dù ở ga nào

cho tôi ngồi một toa tàu lăng quên...

(1974)

 

Đó là Nguyễn Tất Nhiên của tuổi hai mươi, với T̀NH qua tập Thơ Nguyễn Tất Nhiên; và bây giờ hăy đọc Nguyễn Tất Nhiên với TÂM qua Tâm Dung. Tập trước được xuất bản năm 1980 (gom lại những bài thơ cũ trước năm 1975 và một số ít cuối thập niên 70) khi anh mới vượt biên ra hải ngoại; tập sau được xuất bản 9 năm sau đó. Tựa tập thơ là Tâm Dung, bao gồm nhiều bài thơ bắt đầu bằng chữ TÂM (như Tâm khai, Tâm sân, Tâm hoa, Tâm xuân, Tâm hồng, Tâm hương, Tâm mưa, Tâm sương, Tâm ca, Tâm cảm...) được chính tác giả mở đầu bằng một đoạn rất thâm trầm về tư tưởng Phật giáo, khiến người đọc có cảm tưởng là sẽ được đọc một tác phẩm về Thiền vậy:

"Dung, theo nghĩa dung chứa.

Năm lần Phật chỉ cho ngài A Nan, tâm là cái thấy.

Lấy cái thấy phân biệt để chỉ cái thấy vô phân biệt, lấy cái tâm vọng để chỉ cái tâm chơn, lấy ngón tay phàm phu để dụ như ngón tay Phật chỉ trăng. Kẻ trèo đèo này chỉ mong góp một cỏn con Phật sự, vọng động chăng?

Chỉ mong quí thiện hữu niệm t́nh: vọng mà biết ḿnh vọng, c̣n hơn không."

Nguyễn Tất Nhiên

(Westminster, Ca. ngày 12/01/89)

 

Nhưng không. Dù mào đầu như thế, dù chọn lựa chủ đề và tựa đề như thế, thơ anh vẫn cứ là thơ, không phải là tập giáo nghĩa khô khan, cứng nhắc. Chỉ khác là anh đă chững chạc hơn (dĩ nhiên!), bớt bông đùa hơn, và trải đều lên những trang thơ là cơi ḷng bát ngát của anh.

 

Tâm nguyệt

từ gót sen hài em hút dấu

sầu tôi như lá thẫn thờ bay

ví dù lá ngập đường em bước

lá cũng xin đừng bận gót ai...

 

từ mắt chia ḷng sông cách núi

sầu tôi như bụi khắp không gian

ví dù bụi ố hoen màu trắng

bụi cũng xin đừng vương mắt xanh...

 

từ tóc bay xuôi ḍng quá khứ

sầu tôi như bóng lặng lờ trôi

ví dù bóng đẳng đeo tṛn kiếp

bóng cũng xin ḍng tóc thảnh thơi...

 

từ hơi thở của không gian khác

sầu tôi như lịch nhẩn nha rơi

mỗi ngày thiên hạ hồn nhiên xé

lịch mới, như tờ-thương-nhớ-tôi!

 

từ hoa môi của b́nh minh khác

núi đồi vắng cả tiếng thông reo

chim thôi cười chúc mừng hoa lá

thành-phố-tôi già ho động cơ

 

từ vỡ, lành trăng lồng bóng nước

từ em là nguyệt lộng đời sông

từ tôi là một ḍng tâm nguyệt

sông có trăng cười sông xóa trăng...

(06/01/1989)

 

Tâm duyên

1.

mùa hè anh lên núi

thấy tóc em lành nhiên

cười theo chiều, gió tối

trời đi vào giấc yên

cho sự sống duyên hiền

từng búp hoa huệ nhỏ

cho sự sống hương êm

từng thoảng hoa huệ thở

sự sống trắng tinh im

từng nụ quan-âm nở

im lặng là xin dâng

tặng đời bông hoa nữa...

 

mùa hạ anh ra đường

thấy mới tinh tất cả

thấy nắng nôi dịu dàng

đang vuốt ve cây cỏ

thấy cây cỏ dễ thương

đang làm duyên, tóc xơa

thấy lửa trời nung ngon

chín ḅn bon sự sống

thấy sự sống nhịp nhàng

theo đỏ, vàng, xanh, đỏ...

thấy phố xá từ tâm

đèn cười hoa ba đóa...

(17/01/89)

 

Rơ ràng là anh đă học ở đâu, từ những vật vô tri, từ người t́nh, từ cuộc đời, từ nỗi buồn đau, từ cơn thất chí, từ niềm tuyệt vọng, từ cơn bệnh tưởng, từ một nền đạo lư hun đúc tâm anh, hay từ tất cả những thứ trên: đức khiêm nhẫn và ḷng tha thứ, chịu đựng vô cùng:

 

Tịnh khúc

buồn ơi...

tôi bỏ tôi ch́m đắm

trong tiếng làm thinh của ghế bàn

ghế bàn không sẻ chia sầu thảm

nhưng biết làm thinh lặng cảm thông

bàn ghế đâu như người vui nhảm

tọc mạch đời nhau để miệng mồm

buồn ơi, tôi muốn như bàn ghế

chịu đựng đời không biết thở than!

 

buồn ơi...

tôi bỏ tôi tàn tạ

lạy đời xin một bận ngó lơ

lần té nặng này tôi muốn giữ

cho tim đừng hối hận trèo cao

lần té nặng này tôi muốn sống

buồn ơi, đừng giết chết t́nh nhau

buồn ơi, tôi muốn hôn đời sống

dù môi nhầu nứt nẻ thương đau!

 

buồn ơi...

tôi bỏ tôi ngây dại

có phải thu-bồn chở tóc ai

có phải lần run tay vuốt đại

là lần đời biết thứ tha tôi

có phải lần xin tay nắm... đại

là lần té gập dưới bàn tay?

buồn ơi, tôi muốn dâng đời sống

một đóa hồng đau đớn tuyệt vời!

 

buồn ơi...

tôi bỏ tôi rời ră

bất lực làm sao trước cuộc đời

ừ nhỉ, trước giờ tôi chiến đấu

cho niềm bất lực buổi hôm nay!

ừ nhỉ, bây giờ tôi mới biết

ghế bàn nên kính trọng như thầy

bàn ghế dạy tôi điều nhẫn nhục

dạy tôi b́nh thản thứ tha đời

bàn ghế có bao giờ bất lực

có bao giờ biết đợi trông chi

buồn ơi, tôi muốn như bàn ghế

thương đời như thể bỉ khinh thôi!

 

buồn ơi...

tôi bỏ tôi gần chết

tay đời bít lối chẳng ngưng tay

u đầu sứt trán lao vào vách

tội t́nh tôi sao nặng thế này?

 

buồn ơi...

trong đám đông tàn nhẫn

một người chứng kiến đủ cho tôi

nhờ ai, tôi đă thành tâm nhẫn nhờ ai,

tôi phục dưới chân đời

buồn ơi, tôi muốn như ḍng lệ

cay đời như kẻ thích ăn cay!

 

buồn ơi...

tôi có tôi-bàn-ghế

nguyện hiến cho đời một tấm lưng

(13/01/89)

 

Điều anh học được, làm được, cũng cho ta học được. Một tấm ḷng khiêm cung, khiêm nhẫn. Một tấm ḷng bao dung, tha thứ, và trên hết, vẫn tiếp tục yêu thương con người, yêu thương cuộc đời.

Sau đây là bài Tâm Dung, bài thơ được lấy đặt tên chung cho tập thơ. Bài thơ được đặt ở cuối tập. Không rơ sau bài này, Nguyễn Tất Nhiên c̣n những bài khác chăng. Nhưng đọc xong bài này, tôi nghĩ đời thơ của anh đến ngang đây cũng quá đủ rồi. Không cần phải thêm một bài nào nữa. Đây không phải là một bài thơ tuyệt tác của nền văn học nước nhà, mà là lời tỏ t́nh tuyệt vời của một tín đồ thuần thành của t́nh yêu, suốt đời chỉ tận tụy yêu, và tụng đọc bài kinh yêu. Sau đây là vài trích đoạn:

 

Tâm dung

1.

có thể nào trẻ thơ sống bên ngoài ḷng mẹ? có thể nào anh sống ngoài tầm mắt em?

...

4.

v́ người yêu thương trời đất cũng yêu thương, v́ em đang ban phát yêu thương, v́ anh cũng là thành phần muôn một của đất trời, nên cho dù em không hay không biết yêu thương vẫn thấm nhuần đều trên cuống đọt ngàn xanh dù em không biết không hay anh vẫn lan âm thầm khắp mặt địa cầu bất đồng khí hậu nhưng phải chăng em, nơi đá khô đất khó nào mà không diệp lục phải chăng em, đồng hoang man dă nào mà không có hoa chỉ tay em? v́ em đang ban phát yêu thương nên anh khẩn xin là cọng cỏ được lần nào của chân em, tội nghiệp cho anh ḷng c̣n ham muốn, tội nghiệp cho anh một đơn thân cỏ dại đ̣i chỉ riêng dành cho ngón ngón nhịp nhàng nhịp từng mỗi nhịp tim...

5.

t́nh yêu sao mà đau khổ với khổ đau, toại nguyện phải chăng là hạnh phúc? em lư lẽ gần nhau t́nh sẽ chết, vậy người ta sinh ra, sống, để làm chi?

6.

anh cô đơn ca hát vu vơ lời ǵ vô ư chỗ đám đông nơi con người dễ dàng phỉ báng kẻ điên khùng, ấy chết, anh chẳng thể viện lư do cuộc sống vắng em, dù em sẽ tin, nhưng thảm trải dưới chân có lời nào giải thích? dưới chân t́nh yêu, anh xin thành khẩn hứa chịu đựng ngang nhau hết thảy kẻ thân, thù.

.......

10. 

anh muốn dụi tóc vào những ngón tay em cho hiện ra vài điểm bạc, cho thời gian đẹp phôi phai, cho sen ḷng anh ngày mỗi thêm một đóa, cho hoa huệ hoa trang em đong đưa ngần ấy búp nhỏ đơm hương cho gió t́nh thơm tho không phân biệt chiếm hữu, tự do.

11.

mặt đất kia phù sa đắp bồi cho lúa no hạt mởn mơ bông, ruộng ḷng anh đ̣ng đ̣ng  tươm mắn sữa v́ em là mưa hạ nắng đông là suối sông nguồn lượng cho rễ ngon khoáng chất trẩy hoa cành, vườn ḷng anh xanh ngát tận chân trời v́ em là yêu thương không phân biệt hoa nào là  hoa hạnh phúc quả nào là quả đau thương.

12.

buổi sáng tinh khôi bừng mắt dậy thấy hoa lá không tên bóng động h́nh bên cửa sổ đùa gió vui sương, môi cười theo hồn nhiên nụ, hoa cười hay anh cười? trưa trưa rực nắng chan vàng đồng hướng dương hực vàng một cánh ngút ngàn chân mây, những nụ cười hàm tiếu tṛn đầy, anh cười hay hoa cười? chiều chiều nghiêng nghiêng nắng dịu nghiêng nghiêng ḿnh chào người và người chào đáp lại, người cười hay tim cười? buổi tối anh ngon lành êm ả ngủ, thở đều ḥa nơi một kẽ ngón chân em, em thở hay anh thở...

(19/01/89)

 

Sau đó không thấy thơ Nguyễn Tất Nhiên nữa. Rồi một hôm, nghe tin anh mất. Trên chiếc xe cũ, đậu dưới bóng cây, trong vườn một ngôi chùa. Đời anh, lúc nào cũng đi sớm hơn kẻ khác. Đời không ruồng bỏ anh, cũng chẳng người t́nh nào ruồng bỏ anh (không ai có thể ruồng bỏ một người đáng yêu như thế! mà cũng chẳng ai có thể ruồng bỏ được một gă yêu tha thiết, yêu miệt mài, yêu thủy chung suốt đời như thế!). Chỉ có anh, tự ư đi thật sớm, rời bỏ cuộc đời, để lại một cơi thơ bát ngát. Không cần phải tội nghiệp cho anh, và đừng tưởng anh khổ đau cùng tận! Anh là kẻ hạnh phúc vô cùng tận với t́nh yêu bất diệt và tấm ḷng bao dung hiếm có. Và thơ anh, đă hóa thân khắp nơi khắp chốn: là ngọn cỏ mềm, là gió mơn man, là ḍng sông êm, là bàn ghế lặng thinh, là đất trời mênh mang vô hạn... Nơi đó, có đủ hương vị của t́nh yêu cũng như những hỉ, nộ, ái, ố... b́nh thường của một con người, dù là con người thi sĩ, hay văn sĩ. Nhưng tất cả đều được dung chứa trong một cơi ḷng thật rộng.

Có thể nói, giới hạn giữa sống-chết, qua Tâm Dung ấy, không c̣n nữa.

 

 

 

 

 

 

Trở về mục Đọc Thơ