Pháp Hoan

 

 

 

 

 

Mất ngủ
 
Thơ không đến với tôi tối hôm nay
thơ ngủ say như người hành khất dưới phố
thơ bay đi cùng những chiếc lá khô
thơ sáng lên trong vũng lầy trước ngơ
 
Thơ thoáng hiện ra trên khung cửa sổ
khi ánh đèn một chiếc xe tải lướt đi qua
và như khói thuốc, thơ tan ra
trên môi của gă đàn ông mất ngủ.

 

Mi xanh
 
Sau chiến tranh
Sẽ là một địa đàng
Cho những người đă mất
Nơi cây khô sẽ mọc xanh trở lại
Qua mái ngói những ngôi nhà
Nơi tiếng chim ca mỗi sớm mai
Bên miệng hồ xanh thẫm
Sẽ có một địa đàng
Nơi cỏ xanh chen lấn
Xương trắng những người lính
Nơi máu ngủ ngon lành
Trong miệng giếng tối đen
Cùng những kư ức như bom
Vùi sâu trong ḷng đất
Sẽ có một địa đàng
Nơi những giọt nước mắt
Không bao giờ rụng
Giữa những hàng mi xanh.

 

Bài ca
 
Bằng con đường huyền diệu nhất
tôi sẽ đến bên em,
trên chiếc thuyền vượt qua ḍng sông
của Heraclitus.
Bằng đường bơi của con cá
đóng băng giữa đại dương,
bằng hơi thở hoa lupin
ngủ trên đồng vắng.
Bằng bước đi loài ăn thịt
giữa những cḥm sao,
bằng mặt trời lúc rạng đông
bừng trên tuyết trắng .
Đôi khi tôi đến bằng hạt mưa
nhỏ lên vai em đang tắm,
đôi khi tôi đến bằng giọt mực
vỡ trên trang giấy trắng tinh.

 

 

Nói về cái chết
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Nào ta hăy nói về cái chết
hăy nhẹ nhàng và thận trọng
đừng làm đau lần nữa những vết thương
từ lâu đă chất chứa trong ḷng ngực
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Hăy nói về những bông hồng không bao giờ nở
về những quán trọ đổ nát thiếu vắng t́nh yêu
về tiếng chuông đặc quánh trong những buổi chiều sương
những sân bay nơi thế giới trở nên đui mù
trên hàng thông mùa xuân đang say ngủ
trong óc kẻ ngu t́nh yêu đương xây tổ.
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Hăy nói về những chuyến tàu đến và đi trong đêm
về tiếng rền inh ỏi của phi cơ trên biển máu
tiếng thét hoang dại của thiếu phụ mất chồng
tiếng khóc của trẻ thơ bị cướp đi bầu sữa
tiếng la hét của đàn ông vừa mất vợ
tiếng bom rơi vỡ nát trên đầu
tiếng đạn khô đục xuyên qua trán
tiếng thở dài trầm đục trong sương sớm
tiếng súc vật kêu trong mưa
tiếng mẹ nguyện cầu trong bếp
tiếng cha khóc trong mộ
tiếng anh em gọi nhau trên cầu.
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Những tiếng đó trào ra từ miệng tôi
mỗi khi tôi cất giọng nói
những tiếng đó siết chặt ḷng ngực tôi
mỗi khi tôi thở dài trong mệt mơi.
  ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Nhưng ta sẽ trở lại sự lăng mạn ban đầu
khi ḍng suối đục ngầu bởi một chiếc lá
kẻ xa lạ vừa băng qua cánh sa mạc già
hạt máu đen trên cổ con thiên nga
và bông sen trên bàn tay đối đáp.
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Vào mỗi buổi chiều
không thần thánh
không vinh quang
trong hoàng hôn của loài người
khi bóng tối lao tới cắn xé ánh ngày
một lần nữa ta hăy nắm chặt tay
đối diện với sự thật!
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
(2011)
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
  ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Rồi sẽ đến một ngày
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Người vợ quên đi người chồng đă mất, bà chỉ c̣n nước mắt
kẻ cắp quên đi nỗi nhục, hắn chỉ c̣n cơn giận sôi sục
người già quên đi chiến tranh, họ chỉ c̣n nghèo đói
đàn bà quên đi thời thanh xuân, họ chỉ c̣n cái bóng quạnh hiu
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Trẻ con quên đi ḍng sông, chúng chỉ c̣n nỗi hoài mong
người chết quên đi cuộc sống, họ chỉ c̣n lại trong trí nhớ
triết gia quên đi câu hỏi, ông c̣n lại một ḿnh với ngọn đèn chong
thi sĩ quên đi bài thơ, hắn chỉ c̣n nhịp điệu thổn thức trong ḷng
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Đất nước quên đi Tự Do – nó chỉ c̣n cái chết
và sự hủy diệt âm thầm từng bước đi lên
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Tự Do
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Có những kẻ khoác lác về Tự Do
cho nó là đứa trẻ có thể ẳm trong tay
là chiếc giày có thể xỏ chân vào
là sợi dây thắt chặt một chiếc cổ
là con dao bén làm thịt một thiên tài
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Tự Do là con chó không đuôi
hay cái đuôi đă bị cướp mất !?
Tự Do là thanh sắt trong hỏa ngục
hỏa ngục của hờn căm!?
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Có những kẻ cho nó là đôi tay vấy máu
là con mắt nghiêng nh́n bóng h́nh sự thật
là con chữ sai khiến một ḍng sông
là cánh đồng sinh ra tên đồ tể
là thiên thần hiện ra trong ngày tận thế
là kẻ thù của tuyệt vọng và bất công
là chúa tể của công minh và ánh sáng
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Đừng nói về Tự Do
hăy im đi nếu có thể
nó là cái vỏ của Công Lư
là cơn ác mộng của Lư Trí
trong đất nước điêu linh
nó là T́nh Yêu
là Hy Vọng
và là ngôi sao
ch́m trong biển máu!
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Để nói
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
để nói nửa sự thật
ta cần nuốt trôi nửa phiến đá
và phải biết chắc rằng nó sẽ không làm ta rách cuống họng
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
để nói trọn sự thật
ta cần đối mặt với bầy đàn chó sói
và phải biết chắc là ta không đi một ḿnh dưới trăng
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
để sống với sự thật
ta cần giữ thăng bằng
trên cây cầu Tự Do
bắc qua vực thẳm vô h́nh của nỗi sợ hăi.
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Đâu đó trên bản đồ của lương tâm
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Đâu đó trên bản đồ của lương tâm
Một vùng đất từng là chốn nương thân
Một vùng đất từng làm ta khổ đau cùng tận
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Đâu đó trên bản đồ của lương tâm
Một vùng đất bé nhỏ xanh tươi uốn lượn
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Đó là sự chuyển động nhịp nhàng những dối trá thường nhiên
Là chiếc lưỡi cứng cong ṿng không thốt lên được sự thật
Là sự co ḿnh chịu đựng từ những kư ức đớn đau
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Là vết nứt muôn đời giữa Đông và Tây
Ánh sáng và bóng tối
Đam mê và tội lỗi
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Là vết sẹo chưa lành hẳn giữa biển cả và đất liền
Giữa con người và con người
Ḥa b́nh và chiến tranh
T́nh yêu và thù hận
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Là gánh nặng của bao thế hệ t́m kiếm Tự Do
Một thứ Tự Do
C̣n xanh hơn cả cỏ trên nấm mồ của họ.
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
(‍‍2012)
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
  ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Sự cứu rỗi của mùa xuân
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Những ngày tháng đẹp bọc kín trong những giấc mơ đẹp
tôi đă biết sống vui hơn sau bao ngày mơi ṃn trên giường bệnh
mùa xuân đă thực sự cứu vớt một cuộc đời
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Tôi sẽ ra đồng và gieo những bài ca
tôi sẽ đặt tên những bông hoa luống tuổi
ngọn gió mát lành sẽ buộc tôi măi măi nơi đây
trên những đám mây khắc măi những bản kinh cuộc sống
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Những chùm trái ngọt đang chờ đợi trên cây
những ḍng sông chưa một ai tắm gội
những cây cầu mây nơi đàn chim ước hội
những con đường nơi tôi cất bước trở về nhà
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Và sự thật sẽ cất cánh bay cao
và trên đường đi không thiếu những lời chào
đá không là vàng, củi không là thóc
và lửa đạn không mang lại vinh quang
 ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍ ‍‍‍‍‍‍ ‍‍ ‍‍
Tôi sẽ nằm xuống như một hạt giống bé con
và trong đất đen tôi vẫn c̣n ca hát
dù lớn lên, lụi tàn hay mục nát
tôi măi được trở về với đất mẹ quê hương

 

Bức chân dung cuộc đời
 
Tôi nh́n vào khuôn mặt anh bằng chính đôi mắt của anh
Tôi thấy những kư ức màu xanh
Chảy ra từ khoé mắt
Tôi thấy chân trời sự thật
Lấp lánh giữa làn môi
Khi anh thầm gọi tên tôi trong bóng tối
 
Màu sắc đă đánh mất quyền lực thẳm sâu nhất của ḿnh
Lịch sử khuôn mặt vừa trải qua một trăm năm bi thảm
Giấc mộng đang mở tiệc tưng bừng
Trên cḥm râu phát sáng
Sau những biến chứng của thời gian
 
Cả gian pḥng ngập trong ḍng ánh sáng mơ màng
Như bên trong ngôi đại giáo đường trước giờ thánh lễ
Khi những người xem tranh thận trọng trở về với bản thân
Trong những bức chân dung của chính cuộc đời họ
 
Khuôn mặt anh ch́m dần vào bóng tối
Cho đến khi chỉ c̣n lại đôi mắt xanh thẫm buồn
Đang lặng lẽ nh́n tôi
Trong khoảnh khắc hai linh hồn đối mặt
 
Bất chợt tôi nh́n thấy đường bay của loài hải âu đen trước băo
Và tôi nghe thấy tiếng từng cơn gió đang thét gào trên sóng
Và tôi nh́n thấy cánh buồm nỗi đau khổ đời tôi
Đang đi vào đại dương của mắt anh – không bờ bến…
 
 
Germany, 2012. Từ Lịch mùa, Ajarpress, 2016
 
(Cảm hứng từ bức Chân dung tự họa (1889) của Vincent van Gogh, trong một lần xem tranh tại bảo tàng Wallraf-Richartz, Köln, 2012)

 

 

 

 

 

 

 

 

Trở về mục Đọc Thơ