Màu trời xanh biếc. Nắng mai ngập trên sân cỏ và những lối đi ngoằn ngoèo của khu xóm. Những cành phượng vươn lên, trổ đầy hoa, che khuất đi những nhánh lá đang c̣n xanh tươi, khiến cho nh́n từ xa, chỉ thấy một màu tím. Hai chú sóc liến thoắng rượt đuổi nhau từ nhành này qua nhành kia trong khi con quạ già trên cây không buồn dịch chuyển. Bên cửa số nh́n ra, lăo già chống cằm trầm ngâm ư tứ cho một bài thơ chưa có câu đầu. Nhưng mọi thứ thực sự đă bắt đầu từ lâu. Những ǵ đang hiển hiện chỉ là những chớp ḷe liên tục nối nhau trong ḍng chảy xiết của nhân-duyên-quả.

Gă thanh niên dắt chó đi dạo hóa ra là cậu bé học mẫu giáo của hai mươi năm trước. Năm ấy cậu c̣n ngại ngùng gơ cửa xin được nhặt trái banh rớt vào sân sau của nhà lăo già. Bẵng đi một thời gian không thấy cậu ra vào; giờ đă thành chàng trai cao lớn, rậm râu.

Cô bé đương độ tuổi mới lớn, ở dăy nhà đối diện thường vác ba-lô đi học mỗi sáng, mấy năm nay cũng không thấy quay lại, có lẽ v́ đă ra trường, đi làm, lập gia đ́nh ở một thành phố nào đó.

Con mèo tam thể thường nằm phơi nắng trước căn nhà đầu góc, năm nay không thấy nữa, thay vào chỗ đó là một con ếch bằng đồng.

Căn nhà nằm xéo phía bên phải th́ cũng đă thay đổi chủ mấy lần. Giờ chẳng biết ai là chủ nhân. Thỉnh thoảng đi bộ ngang đó, nghe tiếng chó sủa từ trong.

Đổi thay xảy ra trong từng khoảnh khắc chứ không phải ở khoảng cách một năm, năm năm, hai mươi năm. Trong diễn tŕnh sinh-diệt liên tục của một vật thể, sự thể, thời gian có vẻ trôi chậm đối với cậu bé; và lướt qua thật nhanh đối với lăo già. Tuổi già, như h́nh ảnh thường được ví, đi về hướng tương lai bằng cuộc trổ dốc sau khi lên đến đỉnh đồi. Có một trạng thái hay cảnh giới mơ hồ đang chờ đợi trước mắt. Cái mơ hồ, bất định ấy làm người ta sợ hăi, lo âu. Trong tâm lư học, có thuật ngữ “sợ cái chưa biết” (fear of the unknown), “không chịu đựng nổi điều chưa chắc chắn” (intolerance of uncertainty) để diễn tả nỗi sợ hăi bất an trước người lạ, hoặc đối với điều mà người ta chưa biết đến, hoặc thiếu thông tin về nó.

Cái chết là một trong những nỗi sợ phổ thông nhất của con người. Mặc dù ai cũng hiểu chết là ǵ qua sách vở, lời kể, và chứng kiến tận mắt cái chết của người thân, của người khác, nhưng chưa ai thực sự trải nghiệm cái chết. V́ vậy mà sợ. Sợ cái chưa biết. Chưa biết v́ chưa trải qua.

Đạo Phật dạy cách vượt qua sống-chết – thoát ly sinh-tử. Có nhiều phương cách phù hợp với mọi tŕnh độ và căn cơ, hoàn cảnh của mỗi người. Nhưng cách căn bản, dễ nhận thức, dễ thực hiện nhất để không c̣n sợ hăi sanh-lăo-bệnh-tử ngay trong kiếp sống hiện tại là, không làm những điều xấu-ác, đồng thời tích cực thực hiện những điều lành trong cả ư nghĩ, lời nói và hành động.

Có những điều chúng ta chưa biết, chưa chắc chắn ở tương lai và đời sau, nhưng nguyên lư nhân-quả là lẽ tự nhiên, tất định, không thể sai khác; ai cũng có thể suy nghiệm, hiểu biết và tin vào. V́ vậy, khi một người chỉ tâm tâm niệm niệm tránh xa các điều ác, tận tụy làm những điều lành, sẽ nắm chắc hạnh phúc an vui trong hiện tại, trong tương lai gần, tương lai xa, mà không cần phải t́m hiểu cảnh giới nào sẽ chờ đón ḿnh. Người thiện sẽ đi về cảnh giới thiện. Mạnh dạn bước tới, không sợ hăi, âu lo.

California, ngày 20/5/2022

Vĩnh Hảo