Có chăng một giai cấp cao tột, thượng đẳng trong xă hội? Có chăng một giai cấp thấp hèn chỉ v́ màu da, chủng tộc của họ? — Kinh Pháp Cú, câu 43 có thể trả lời rơ ràng các câu hỏi trên: “Chẳng phải cha mẹ hay bà con nào hết, nhưng chính tâm niệm hướng về hành vi chánh thiện làm cho ḿnh cao thượng hơn.”

Chánh thiện là các việc lành khởi xuất từ ḷng từ bi và chánh kiến (thấy biết chân chánh, như thật). V́ ḷng thương, lúc nào cũng nghĩ đến việc đem lại lợi ích an vui cho kẻ khác. Nhờ chánh kiến, thấy được điều ǵ ác nên từ bỏ, điều ǵ lành nên thực hiện; xa ĺa những ác nhân, rời bỏ những tà kiến, xảo quyệt và ảo tưởng.

 

Trái với người chánh thiện là người ích kỷ, vị ngă. Người ích kỷ thường vui thích với những lời dua nịnh, đăi bôi, dối trá; không bao giờ chấp nhận sự thật, v́ sự thật thường là điều đi ngược lại với sở thích và khuynh hướng vụ lợi cho bản thân họ.

Trong hành xử với gia đ́nh, xă hội, người này luôn co rút, bảo thủ, luôn mưu t́m lợi ích cá nhân, được lợi ǵ hay thiệt hại ǵ trong giao tiếp này; không bao giờ nghĩ đến niềm vui hay quyền lợi của kẻ khác, chỉ luôn đ̣i hỏi cái vui, cái lợi cho chính ḿnh.

Đối tượng mà người ích kỷ có thể chia sẻ, ca tụng, thậm chí tôn thờ, chính là kẻ ích kỷ tột cùng, ích kỷ trăm lần hơn.

Cái tôi của thần tượng ích kỷ được trau chuốt, tô vẽ bằng những điều ngoa ngụy, dối trá; và điều này ve vuốt, khích lệ, xoa dịu những bản ngă vốn co cụm trong những vỏ ốc kiên cố của vị kỷ, tham lam. Nay được sự tán thưởng và đồng cảm của thần tượng ích kỷ, những con ốc bắt đầu chui ra khỏi vỏ, tràn ra ngoài, không c̣n e dè, ngại ngùng chi để dàn trải kiến năng và tâm địa nhỏ bé của ḿnh. Sự dối trá, giảo hoạt được tâng bốc lên những tầng mây và được xem như là điều b́nh thường của xă hội. Dối trá càng nhiều càng bồi đắp nguy nga cho lầu đài hoang tưởng; nâng vị kỷ lên một tầng bậc cao hơn; khỏa lấp, biện minh cho tính ích kỷ bằng sự tự tín, tự đại; và công khai trao cho người ích kỷ một vị trí cao hơn, một giai cấp vượt trội hơn trong xă hội.

Khi giai cấp vị ngă được h́nh thành và được cổ vũ như đội ngũ tiên phong của một phong trào th́ dù là thiểu số, cũng tác động rất nhiều đến xă hội, quốc gia và nhân loại. Đây có thể nói là giai đoạn mà ma vương, kẻ ác chiếm lĩnh những pháo đài và trận địa cuộc sống (1).

 

Không phải v́ sinh ra trong gia đ́nh quyền quư, vọng tộc mà con người trở nên cao thượng; mà con người cao thượng hay không là do chính nơi tâm lượng và hành xử của ḿnh. Ngồi ở nơi cao, với địa vị quyền uy, với màu da và chủng tộc như thế, nhưng tâm lượng hẹp ḥi, ích kỷ, vị ngă, chỉ mưu cầu lợi ích cá nhân th́ con người ấy cũng chẳng có giá trị ǵ.

Nhưng xă hội văn minh ngày nay không phải là xă hội được sắp xếp theo những tầng bậc cao thấp, mà là một xă hội có xu hướng tiến đến b́nh đẳng, hài ḥa. Nếu miễn cưỡng có một thứ lớp th́ đó là thứ lớp tự nhiên dành cho người hiền thiện, sống đời đạo đức thanh cao, biết trải ḷng thương và tận tụy giúp đỡ mọi người; chứ không phải là địa vị dành cho ai đó chỉ v́ màu da, chủng tộc.

 

Thế giới đă bước vào thế kỷ 21 trên hai mươi năm rồi. Khi nền văn minh vật chất tiến đến đỉnh cao th́ cũng cần song hành phát huy nền văn minh tinh thần đến cực điểm. Đừng lạc hậu quay về với sự thù ghét, đố kỵ, phân chia giai cấp của những thế kỷ mù ḷa đen tối quá khứ.

Sống chánh thiện là nếp sống văn minh tinh thần của thế kỷ mới.

 

 

California, ngày 25/6/2022

Vĩnh Hảo

 

___________

 

(1)      Ma vương và quyến thuộc có thể giăng bẫy, khuyến dụ con người chạy theo dục lạc, sân hận, si mê. Những ai thiếu sự tu tập và tỉnh thức sẽ dễ dàng trở thành quyến thuộc của Ác ma. Chỉ có những bậc hiền thiện, với tâm từ bi hỷ xả rộng lớn mới có thể tránh khỏi sự dụ hoặc của tham lam, sân hận, cuồng si. Đây là một đoạn trích từ Kinh Lạp Sư số 178, phẩm Tâm, Trung A-hàm, Tuệ Sỹ dịch Việt và hiệu chú: “Lại nữa, chỗ nào mà Ma vương và quyến thuộc của Ma vương không thể đến được? Đó là Tỳ-kheo tâm câu hữu với từ, biến măn cả một phương, thành tựu và an trụ… Cũng như vậy, đối với bi và hỷ. Tâm câu hữu với xả, biến măn cả một phương, thành tựu và an trụ… Như vậy cho đến hai, ba, bốn phương, bốn phương bàng, phương trên, phương dưới, phổ biến khắp cả, tâm câu hữu với xả, không kết, không oán, không sân, không nhuế, không hại, rộng lớn bao la, vô lượng, khéo tu tập biến măn tất cả thế gian, thành tựu và an trụ. Đó gọi là chỗ Ma vương và quyến thuộc của Ma vương không thể đến được.”