Hỏa hoạn tại California vào những ngày đầu năm dương lịch, cuối năm âm lịch, đă làm thiệt mạng 28 người, bị thương nặng 22 người, mất tích 31 người, buộc hơn 200,000 người phải sơ tán, phá hủy hoặc làm hư hại hơn 17,021 công tŕnh (nhà ở, công sở, cơ sở thương mại...), thiêu rụi 63 dặm vuông (164 km2) thổ cư và đất rừng [1]. Nhà chức trách đang c̣n điều tra nguyên do gây hỏa hoạn. Nhưng dù là nguyên do nào, sự thiệt hại về nhân mạng và cơ sở vật chất là mất mát lớn lao của lịch sử hỏa hoạn California. Trong điều kiện thế nào th́ sự góp phần của thiên nhiên (với t́nh trạng hạn hán và gió mạnh Santa Ana – windstorm) cũng là yếu tố chính để gây nên một trận hỏa tai lịch sử.

Đó là lửa của thế giới hiện tượng. C̣n ngọn lửa mà hành giả theo Phật thường quan sát nơi nội tâm là lửa tham, lửa sân, lửa si. Ba ngọn lửa này c̣n được gọi là tam độc, tức ba thứ độc hại phá hoại niềm hạnh phúc, đem lại nhiều khổ đau cho con người; xa hơn là gieo khổ đến gia đ́nh và xă hội.

Nói theo thứ tự của Mười hai Nhân-duyên [2] th́ Si (Vô minh) là khởi nguyên dẫn đến Tham và Sân.

Chính v́ vô minh, nhận thức sai về tự ngă và thế giới; nhận thức sai về thân và tâm; không phân biệt được chánh-tà, chân-ngụy; luôn cho ḿnh là thật, là đúng, kẻ khác là giả, là sai; dẫn đến tham lam, sân hận, từ cá nhân nhỏ bé lan đến tham sân xă hội, tham sân quốc gia, quốc tế. Hậu quả là sản sinh những ư thức hệ chống trái, mâu thuẫn nhau; và hệ quả thảm khốc khôn lường có thể thấy rơ qua lịch sử chiến tranh thế giới lần thứ nhất (1914 – 1918) và thứ hai (1939 – 1945).

Vô minh là sự u tối, mù mịt, là sự cuồng mê một đối tượng (con người), một chủ thuyết, giáo điều (tôn giáo) hay ư thức hệ (đảng phái) mà không cần lư giải, không cần hiểu rơ nguyên nhân, thực chất và hậu quả của nó; luôn biện bạch, bênh vực mù quáng niềm tin và ư kiến của ḿnh, khiến gây bao tranh căi, chiến đấu, giành giật, tàn hại lẫn nhau từ gia đ́nh đến xă hội, từ quốc gia đến thế giới.

Người ta nói, nếu thế chiến thứ ba xảy ra, hậu quả c̣n tàn khốc ngàn lần hơn hai cuộc thế chiến quá khứ, và có thể hủy diệt luôn quả địa cầu. Trong cái nh́n của người theo Phật, có thể không đến nỗi có một cuộc đại chiến thế giới nếu con người biết tĩnh tâm, vận dụng ḷng thương hướng về tha nhân, hóa giải những xung đột từ niềm tin và quan điểm. Thế chiến thứ ba có thể không bùng phát dữ dội trong một giai đoạn năm năm, sáu năm (như hai lần thế chiến trước); mà có thể là cuộc chiến dài lâu, lúc âm ỉ, lúc phừng phừng, giữa thiện và ác, giữa chân thật và giả dối, giữa buông xả và tham lam, giữa trí tuệ và cuồng si, giữa từ bi và hận thù [3].

Người con Phật, phải là những sứ giả dẫn đầu trong sứ mệnh mang lại ḥa b́nh, phúc lạc cho nhân loại. V́ vậy, nhất thiết là phải vận dụng và phổ hiện ḷng từ bi, trí tuệ trong sinh hoạt tâm linh cũng như trong sự giao tiếp thường nhật với con người và cộng đồng xă hội.

Cuộc sống của người con Phật hiền trí không thể thiếu vắng đức tánh từ bi, trí tuệ.

Cuộc sống của người con Phật hiền trí không thể là cuộc sống vô minh, vọng động và đầy tham, sân.

Thế giới vốn bất toàn; các chế độ chính trị cũng không bền vững [4]; nhưng chính sự bất toàn ấy là môi trường thuận lợi nhất để từ nơi thống khổ bất an ấy, hành giả khởi phát tâm bồ-đề, hướng về tuệ giác tối thượng và cứu độ tất cả chúng sanh hữu t́nh.

 

Đón chào xuân mới với tâm tĩnh tại, nh́n trần gian với ḷng yêu thương, tha thứ; mong tất cả tai ương từ thiên nhiên hay nhân tạo đều được khắc phục, những người xấu-ác trở nên thiện lương, tham lam biến thành buông xả, hận thù hóa thành khoan dung, vô minh chuyển sinh trí tuệ. Có vậy, những ngày đầu năm mới lan tỏa niềm an lạc, hạnh phúc dưới bầu trời rực rỡ sắc xuân.

 

____________

 

[1] Dữ liệu từ Wikipedia, hỏa hoạn bắt đầu từ ngày 07/01/2025, gồm 31 đám cháy ở nhiều khu vực; cho đến ngày 20/01/2025, vẫn c̣n 2 đám cháy ở Palisades và Eaton; các quận miền Nam California bị ảnh hưởng là Los Angeles, Riverside, San Bernadino, và Ventura.

[2] Mười hai Nhân-duyên (Thập nhị Nhân-duyên), gồm: Vô minh, Hành, Thức, Danh Sắc, Lục Nhập, Xúc, Thọ, Ái, Thủ, Hữu, Sanh, Lăo Tử. Xin t́m hiểu thêm từ các Từ điển Phật học.

[3] Mượn lời và ư từ Kinh Pháp Cú: “Lấy từ bi thắng hận thù, Lấy điều lành thắng hung dữ, Lấy bố thí thắng xan tham, Lấy chơn thật thắng hư ngụy.”

[4] Điều giác ngộ thứ nhất (trong Kinh Tám Điều Giác Ngộ của bậc Đại nhân): “Thế gian vô thường, quốc độ nguy thúy” (Thế gian vô thường, chế độ chính trị - hay cơi nước, quốc gia - cũng mong manh, không bền vững).