ÐÔI LỜI VÀO TẬP

(Thay lời giới thiệu cho thi phẩm "Cuối Đời Lọc Những Tinh Sương" của Nữ sĩ Tâm Tấn - vừa được xuất bản tại Hoa Kỳ, tháng 8 năm 2005)

 

Ðối với con cái, mẹ là thi sĩ, là nguồn hứng cảm của thi ca, là kho vô tận của tình cảm... Ðứa con nào cũng thấy mẹ mình là đẹp nhất, thơ mộng nhất trên đời. Anh chị em chúng tôi cũng không ngoại lệ. Nhưng chúng tôi có thể tự hào, hãnh diện mà nói rằng, Mẹ chúng tôi (chữ Mẹ viết hoa), đích thực là một thi sĩ, trong cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng—tôi vẫn mạnh miệng nói thế dù có thể bị người ngoài dị nghị (cho rằng ‘mẹ hát con vỗ tay’).

Mẹ tôi là nữ sĩ thời danh từ cuối thập niên 1930, khi bà hãy còn là một thiếu nữ 14 tuổi, với bút hiệu Trinh Nữ; sau đó là Trinh Tiên với những bài thơ tình diễm lệ, những bài thơ nói về thế thái nhân tình, về thế sự, chiến sự, về nỗi đau của người dân yêu nước, và cuối cùng là Tâm Tấn với những bài thơ thấm nhuần Phật Pháp qua thi phẩm Hương Ðạo Hạnh. Ðiều dị thường là bà chưa từng cặp sách đến trường, nhưng những bài phiếm luận, xã luận, cũng như thơ phú của bà đăng trên những tạp chí, nhật báo, tuần báo, nguyệt san... (từ thời tiền chiến cho đến những năm cuối cùng của chế độ Cộng hòa trước 1975) đã tạo một vị thế đáng kể trong báo giới cũng như đã gây được niềm quí trọng đặc biệt của những thức giả đương thời.

Ðó là nói về nghĩa đen của người mẹ thi sĩ. Bây giờ hãy nói về nghĩa bóng: người mẹ thi sĩ của chúng tôi đẹp, hiền lành, nhân ái, quả cảm, tận tụy một đời chăm sóc chồng con; vất vả trăm chiều sinh và dưỡng bầy trẻ 14 đứa. Thân Mẹ gầy hao theo năm tháng, nhưng dáng vẻ đài các thanh cao tuồng như ở mãi với bà. Cái dáng ấy, vẻ đẹp ấy, chỉ ngắm nhìn thôi, cũng đủ để thấy cuộc đời như một bài thơ. Mẹ đẹp thật. Không phải vì chúng tôi là con nên khen Mẹ đẹp; mà mọi người đều khen Mẹ như thế. Cuộc đời Mẹ, từ những con chữ trên trang giấy cho đến những hạt gạo, miếng vải, mồ hôi nước mắt, lời ru giọng hát, tiếng khen thưởng con ngoan, hay tiếng la trách con hư... đều toát lên cái ý vị phong nhiêu diệu vợi của thơ, và của tình.

 

Mẹ tôi

 

Anh chị em chúng tôi được thừa hưởng vẻ thơ, vẻ mộng, vẻ nhân hòa... nơi Mẹ dấu yêu của mình, từ lúc còn co mình trong bụng người, cho đến bây giờ, khi đứa em út trong nhà cũng đã phất phơ trên đầu những sợi bạc.

Vào đời, bầy con của Mẹ đứa nào như đứa nấy, đường ngay lối thẳng mà đi, không như người tranh tìm chữ Phú chữ Quý; học hành thi cử thăng tiến như ai, nhưng vẫn cứ một đời chập chững con đường Mẹ dạy:

“Vui tìm điển tích hiền nhân

Dạy con chữ Nhẫn, chữ Chân làm người”

                                    (thơ Tâm Tấn)

Có thể về cuộc sống vật chất, chúng tôi không là những kẻ thành công. Nhưng chúng tôi không bao giờ hối tiếc sự chọn lựa của Mẹ, cũng như sự chọn lựa của chính chúng tôi. Chúng tôi có cả một kho vô tận của tình Mẹ, và của Thơ. Vậy thì quá đủ. Không phải chỉ đủ, mà là quá sung túc để có thể ngẩng mặt lên, với niềm hãnh diện có một người mẹ như thế.

Mẹ nay đã yếu, không thể đi đâu xa. Mỗi năm con cái tụ về, lúc có đứa này, lúc có đứa kia, không làm sao có một cuộc sum vầy đông đủ. Trong số đó, bản thân tôi là đứa xa Mẹ lâu nhất. Xa từ lúc còn bé, vài năm thăm Mẹ một lần; sau này, ra hải ngoại, Mẹ-con còn xa cách cả nghìn trùng. Mẹ không thể đi xa, tôi không thể về nước. Tưởng chừng không còn cơ hội nào để gặp lại. Nhưng đúng vào dịp Vu Lan năm nay, Mẹ bỗng hạ quyết tâm làm một chuyến đi xa, tạo cơ hội cho tôi được gặp. Hơn 17 năm qua, tôi chưa được may mắn nhìn Mẹ, ôm hôn Mẹ; nhưng nhìn tóc bạc trên đầu mình, tôi đoán biết Mẹ tôi đã già yếu lắm rồi. Có thể sự quyết tâm của Mẹ lần này không phải chỉ là sự biểu lộ nỗi nhớ mong những đứa con xa nhà, xa quê hương, mà còn là dấu hiệu của một cuộc chia tay dài lâu hơn.

Tập thơ này, do Vĩnh Thanh Bình, đứa em út của chúng tôi, gom góp lại từ xấp bản thảo thơ phú của Mẹ; cũng có vài bài đã thấy đăng trong thi phẩm Hương Ðạo Hạnh (xuất bản năm 1970). Mẹ nói không cần phải in làm gì. Nhiều bạn bè thúc giục, Mẹ trả lời cho qua “thôi thì để khi tôi nằm xuống, các con các cháu muốn in gì đó thì in.” Tôi cũng muốn mời anh chị em 14 người cùng tham gia viết về Mẹ để đăng trong thi phẩm cuối đời của Mẹ. Nhưng để thực hiện điều này một cách đầy đủ, có lẽ còn phải chờ lâu lắm. Thôi thì nhân chuyến đi thăm Mẹ ở một đất nước láng giềng của quê hương, tôi mạo muội thực hiện thi phẩm này một cách đơn giản, để dâng tặng Mẹ nhân dịp Vu Lan, cũng là để kỷ niệm dịp gặp lại Mẹ sau hơn 17 năm lưu vong.

Ðơn thân thực hiện tập thơ này, tôi biết là hãy còn nhiều thiếu sót, vì nhiều năm nay, Mẹ vẫn tiếp tục sáng tác, mà tôi ở xa không làm sao sưu tập đủ; mong rằng sẽ được anh chị em khác bổ túc sau. Các bài thơ trong thi tập này không được sắp theo thứ tự thời gian hoặc phân thành thể loại, mà được xếp theo vần mẫu tự để tiện cho việc bổ túc ấy.

Nơi đây, như một bản phác thảo, tôi tự trích một câu trong hai câu lục-bát của Mẹ để làm tựa cho thi phẩm:

“Cuối đời lọc những tinh sương...”

 Tuy nói dài dòng về Mẹ như thế, tôi hy vọng bạn đọc sẽ không cho rằng thi phẩm này chỉ dành riêng cho bầy con cháu chúng tôi. Khi sinh dưỡng con, mẹ nào lại chẳng muốn con góp mặt với đời. Thi phẩm này cũng thế, thay mặt Mẹ, xin gửi đến những người yêu thơ khắp nơi.

 Mùa Vu Lan năm 2004 - Phật lịch 2548

Băng-cốc, Thái-lan, những ngày bên Mẹ...

Vĩnh Hảo

 

 

Ghi chú:

Thật tình cờ, sau khi bài này được đăng lên, có người bạn từ VN giới thiệu một bài viết khác cũng mới vừa đăng vào dịp Vu Lan này. Giới thiệu bằng một nội dung ngắn gọn: "Hai người con viết về một người mẹ". Vậy, mời bạn nếu có hứng cảm, đọc tiếp bài này của một người con khác của Mẹ tôi: Những Giọt Huyết Ngà.