Sư Ông và Lăng Tử
Diệu Nga
Sa di Phước Hải rón rén đẩy cửa phương trượng đang khép hờ. Nắng chiều rọi qua bức màn cửa sổ màu vàng nghệ cũng không soi sáng được toàn thể căn pḥng. Trong cảnh tranh tối tranh sáng của hoàng hôn, sư ông P.K. nằm quay mặt vào tường, thỉnh thoảng cất tiếng rên khe khẽ. Phước Hải thương thầy quá, mấy tháng nay căn bịnh quái ác hành hạ sư ông ngày đêm.
Bác sĩ nói sư ông bị ung thư da nặng lắm, không chữa được. Các lớp da bên ngoài cứ dần dần đen sậm lại rồi bong ra từng mảnh, bày lớp da non rướm máu bên trong, đau đớn không tả được, ai nh́n cũng phải rơi nước mắt. Một đệ tử tại gia của sư ông là bác sĩ, đề nghị đưa thầy nhập viện chuyên về ung thư da ở tiểu bang khác nhưng sư ông từ chối: “Sinh tử như mộng, không chuyện ǵ phải lo.”
Chùa có cả thảy sáu người, trừ bà Hai lo chuyện công quả, bếp núc, th́ tất cả đều thay phiên làm thị giả, săn sóc thầy. Phước Hải mang đến cho sư ông ly sữa và trực bên thầy đêm nay.
Sư ông đang nhắm mắt như ngủ - giấc ngủ rất hiếm hoi giữa những cơn đau - toàn thân gầy g̣ chỉ c̣n da bọc xương, gương mặt khô đét, làn da sậm quánh lại.
Phước Hải đặt ly sữa trên cái bàn nhỏ duy nhất cạnh đầu giường rồi ngồi xuống sàn gỗ phía dưới chân thầy. Chàng giữ ǵn, không dám làm kinh động. Hai hôm nay h́nh như thầy bớt đau nên ít nghe tiếng rên. Lạ một điều là lúc nào sư ông cũng tỉnh táo, không nói mê, cả những khi bị cơn sốt hành cao độ.
Phước Hải ngồi yên trong cảnh tĩnh mịch lặng lẽ, chàng sa di trẻ lại có điều nôn nóng muốn bạch cùng thầy, chỉ e muộn màng sự việc.
Mới đây mà Phước Hải theo thầy đă mười lăm năm, khi vừa tṛn năm tuổi. Thuở ấy chùa chỉ là một căn nhà nhỏ hiu quạnh ở ngoại ô thành phố, giữa những vườn cam ngút ngàn thuộc về ông chủ trang trại người Mỹ, thuộc tiểu bang Texas.
Từ năm 1983, người Việt ngày càng đông, kẻ vượt biên, người đi theo diện bảo lănh. Phong trào di dân này mang đến cho sư ông nhiều đệ tử. Trước khi Phước Hải đến chùa, sư ông chỉ có hai người đệ tử xuất gia: đại đức Phước Lập và đại đức Phước Chấn; cả hai đều được thầy cho tiếp tục việc học.
Thầy Phước Lập hơi lớn tuổi, thích lo việc Phật sự hơn nên thôi học sau hai năm đến trường. Thầy Phước Chấn th́ ham mê đèn sách v́ thầy học rất giỏi, có khiếu về ngôn ngữ, văn chương, triết học. Thầy đậu tiến sĩ và thường thay thế sư phụ để giảng dạy Phật pháp cho người Mỹ. Thầy được xem là người có công đầu trong việc gây quỹ để xây cất lại toàn bộ ngôi chùa cũ bị cháy hơn phân nửa.
Rồi lần lượt các thầy khác đến từ Việt Nam, họ đều đă thọ đại giới, duy chỉ c̣n Phước Hải, giờ đă hai mươi tuổi rồi mà sư phụ chưa chịu hứa khả. Đại giới đàn, chỉ vài tháng nữa, sẽ được thiết lập vào dịp lễ Phật Đản tại California, nếu không sớm lo thủ tục ắt sẽ trễ tràng.
Năm ngoái, Phước Hải đă xin thầy một lần, người chỉ làm thinh. Lần này, nếu thầy không nói ǵ, chàng sẽ hỏi cho ra lẽ.
Sư ông trở ḿnh, nói thật khẽ:
- Cho thầy miếng nước!
Chú sa di mừng rỡ, đôi mắt đen một mí của chú h́nh như sáng và to hơn:
- Thưa thầy dùng chút sữa cho khỏe.
Phước Hải đỡ sư phụ ngồi dậy, làn da non đỏ trên tay, trên cổ, trên ngực rỉ máu theo từng cử động. Thầy bậm môi chịu đau, nước mắt đệ tử ứa ra rồi tuôn thành ḍng.
Sau khi uống sữa, sư phụ nói như kể chuyện:
- Hồi nhỏ, trước khi gặp đạo và xuất gia, thầy là một đứa trẻ thích làm chuyện quái ác. Vườn quê, không có tṛ chơi nào thú vị hơn là tát đ́a, tát mương để bắt tôm, bắt cá. Hễ bắt được cá lóc, cá trê là nhóm con nít đắp bùn vào, đốt lửa rơm cháy phừng lên, thảy vào nướng. Khi đám rơm cháy hết, chờ tàn lửa rụi đi là cá vừa chín. Lột đám bùn bỏ đi, da cá cũng tróc theo, bày thịt trắng hồng, cả bọn xúm nhau xé ra chấm nước mắm gừng ăn thỏa thuê…
Thấy sa di Phước Hải vừa nhăn mặt vừa rùng ḿnh, sư ông giải thích:
- Bồ tát c̣n mê khi cách ấm, huống chi là phàm phu như ḿnh. Khi chưa biết đạo, con người lấy tội lỗi làm vui, biết đạo rồi th́ chẳng những ḿnh dừng được nhân xấu mà c̣n vui ḷng trả nghiệp cũ…
Chợt có tiếng gơ cửa và giọng thầy Chơn Đắc:
- Bạch thầy, một cư sĩ tên Tâm Điền nói từ xa lại, xin vào thăm thầy. Người này nói đă quy y với thầy chín năm về trước.
Sư ông quay mặt vào vách, miệng như thoát nụ cười.
Sa di Phước Hải nhanh nhẩu:
- Con nhớ Tâm Điền rồi! Từ ngày chú vô ư làm cháy chùa rồi bỏ đi, đến nay cũng tám năm hơn.
Sư phụ gật đầu, nói vọng ra ngoài:
- Bảo chú ăn uống nghỉ ngơi, tối vào gặp thầỵ
Phước Hải thấy thầy vui, t́m cách thưa chuyện của ḿnh:
- Đại lễ Phật Đản sắp đến rồi, năm nay chắc thầy không tham dự đại giới đàn ở Cali được…
Hơn ai hết, ḥa thượng P.K. hiểu ư muốn và tâm trạng nôn nóng của người đệ tử trẻ. Từ hai năm trước, nếu dễ dăi một chút, người đă cho phép Phước Hải thọ đại giới. Nhưng khổ nỗi, ḥa thượng không thể nào chấp nhận tánh ṭ ṃ hay nghe lén của sa di Phước Hải. Nếu Phước Hải thọ đại giới, liệu chàng có xứng đáng với danh hiệu đại đức chăng khi mà tâm tư và hành vi hay vướng bận vào chuyện thiên hạ?
Ḥa thượng nói phân hai:
- Một vài ngày nữa thôi, con sẽ tự biết ḿnh có thể thọ đại giới, đáng được tôn xưng là đại đức chăng?
- Chùa ḿnh toàn là đại đức cả, con thấy việc ấy không khó.
Sư phụ trầm ngâm rồi giải thích:
- Khó chứ con, nếu tự xét ḿnh. C̣n cái danh hiệu bên ngoài ai mang chẳng được!
Phước Hải gật đầu công nhận. Ḥa thượng vốn thâm trầm ít nói nhưng chắc ngài biết rơ hết tư cách, đạo đức của mọi người sống trong chùa.
Thầy Phước Lập lớn nhất, tuổi đạo lại cao nhưng không lập chí tiến thủ, chỉ thích lo chuyện cầu an, cầu siêu và thủ bổn, lo tương chao gạo muối, kư trả tiền “bill” hàng tháng.
Thầy Phước Chấn lanh lợi, bằng cấp cao, gây tạo được phong trào tu học cho người Mỹ, đă kêu gọi đóng góp xây chùa một cách dễ dàng. Nhờ tài thuyết pháp về công đức cúng dường của thầy mà ông Mullenax chủ đất đă hỉ cúng thêm ba mẫu đất quanh chùa.
Nhưng Phước Hải thừa biết sư phụ không hài ḷng thầy Phước Chấn ở chỗ ông có vẻ bị Mỹ hóa, có vẻ như coi thường giới luật. Ông tiếp Phật tử tại pḥng riêng và cười nói với họ thân mật lắm.
Điều này làm cho thầy Chơn Đắc, mới tới chùa mấy măm sau này, do ḥa thượng bảo lănh, cảm thấy khó chịu. Đối với đại đức Chơn Đắc, ranh giới giữa người xuất gia và tại gia rất rơ ràng, cách biệt. Thầy tự cho ḿnh là người xuất phàm, nên giữ khoảng cách đối với những kẻ phàm phu tục tử rất xa. Phật tử v́ vậy ít ai mến thầy, mà thầy cũng không cần đến họ. Ḥa thượng nh́n thấy vấn đề nhưng chưa gặp cơ hội thuận tiện để giúp sư Chơn Đắc.
C̣n thầy Hạnh Trí, v́ hay bịnh hoạn đau yếu nên sinh lười, thích ngủ nghỉ hơn cầu học, cầu giải thoát…
Đối với đại chúng trong chùa, ḥa thượng vốn từng trải và thiết thực, không mong sự toàn thiện hoàn hảo, chỉ khuyên nhắc mỗi người nên tự thấy sai sót của ḿnh mà kịp thời chỉnh đốn để ngày một thăng tiến.
Nghĩ đến người rồi ngẫm lại ḿnh, Phước Hải tự biết ḿnh mang tật xấu ǵ rồi, chàng muốn sửa đổi để sư phụ thấy ḿnh xứng đáng…
***
Phật tử Tâm Điền già đi thấy rơ. Chàng đă bước vào thời kỳ trung niên với vài sợi tóc trắng xen lộn trên mái tóc đen cứng, lúc nào cũng có vẻ vô trật tự. Dáng dấp cao lớn không c̣n gọn ghẽ v́ cái bụng đă có ṿng đai. Y phục vẫn lôi thôi, nhăn nhíu: quần Jean rách rưới, áo thun đen nhầu nát, ngả màu bạc thếch… Trong dáng dấp lừ đừ chập chạp, chỉ c̣n đôi mắt sáng, ánh lên nét ngây thơ là giữ lại được vẻ hồn nhiên và gây được chút cảm t́nh với người đối diện.
Sau bao năm đi biền biệt, không tin tức thư từ, trở lại chốn cũ, Tâm Điền không ngờ ngôi chùa nhỏ bé ngày nào giờ đă khang trang đồ sộ. Nếu chùa không giữ tên cũ chắc chắn anh không vào đây t́m sư phụ.
Thầy Phước Lập, Phước Chấn là những khuôn mặt quen biết, tiếp Tâm Điền với đôi mắt hơi nghi ngại khiến Tâm Điền nhớ lại lỗi xưa, v́ ngủ quên, vô ư đạp ngă bàn thờ làm cháy cả chánh điện. Máu tếu vẫn c̣n, Tâm Điền thầm nghĩ: “Chùa mới xây toàn bằng gạch không dễ cháy đâu!”
Rồi chàng tự nhiên đi tắm rửa, xuống nhà bếp lục cơm ăn như đă ở đây từ xưa đến giờ. Dù người vồn vă hay lạnh nhạt, ân cần hay xua đuổi, Tâm Điền vẫn ngang ngang, vẫn tàng tàng, không biểu lộ buồn vui. Bất đắc dĩ, thầy tri khách Chơn Đắc mới chỉ một pḥng trống cho Tâm Điền cất hành lư và nghỉ ngơi.
Sau một giấc ngủ dài, khi Tâm Điền chợt thức giấc th́ trời đă khuya. Mảnh trăng thượng tuần chơ vơ như chiếc xuồng độc mộc, cô đơn giữa biển trời vời vợi. Mỗi lần nh́n trăng, chàng đều có cảm tưởng trăng cũng lang thang, cũng lẻ loi như ḿnh.
Chàng không trách người anh vô t́nh chỉ biết nghe lời vợ, chẳng đoái hoài ǵ đến em ḿnh sau khi người em ấy đem hết công sức phục vụ cho tiệm buôn của anh ngày thêm phát đạt.
Chàng cũng không giận vợ đă ngày đêm càu nhàu, trách móc chồng là kẻ ngu si khờ khạo, bị lợi dụng, bóc lột như tên đầy tớ không công… Tâm hồn đơn giản đến thơ ngây, Tâm Điền chẳng màng đến tiền bạc, của cải, miễn sao không đói là được.
Tâm ư bất đồng, vợ chàng đ̣i ly dị sau hai năm chung sống. Nàng mỉa mai:
- Đặng không mừng, mất không lo. Anh chẳng nên có vợ con. Vô chùa ở với mấy ông sư chắc hợp hơn!
Từ đó, không vướng bận, chàng đă lang thang nay chỗ này mai chỗ kia, như đám lục b́nh trôi không định hướng, không bám rễ vào đâu. Cuộc sống lang bạt đôi khi cũng buồn nên một lần năm xưa, chàng đă mon men vào cổng chùa, nghĩ rằng ḿnh sẽ gặp những người đồng điệu: những người không màng đến của cải, không muốn bị trói buộc bằng ṿng dây t́nh ái.
Sư ông lúc ấy c̣n khỏe mạnh, thường cùng Tâm Điền làm rẫy, trồng rau đậu, bắp khoai… Sư ông ít nói nhưng chàng thấy được trong ánh mắt người chứa đựng cả một trời thương yêu và biểu lộ một tâm hồn khoáng đạt.
Ngày Tâm Điền bái biệt thầy để ra đi, nhà sư ân cần dặn ḍ:
- Sau này thầy tṛ ta sẽ lại gặp nhau. Khi nào con cảm thấy cần quay về đây, cứ về. Thầy chờ con!
Giọng nói thầy hiền ḥa nhưng ngầm chứa sự cương quyết che chở. Người ta ai cũng buộc tội chàng, chỉ ḿnh thầy độ lượng bao dung. Chùa bị cháy hay không, h́nh như đối với thầy chẳng có ǵ khác biệt.
Từ chùa, anh đi bộ ra nhà ga xe lửa, chưa biết nên mua vé đi đâu th́ gặp một người đồng hương. Người này thấy dáng dấp khỏe mạnh của anh th́ mừng lắm, rủ anh về New Orleans giúp ông ta đi cào tôm, đánh cá “Ờ, hễ có chỗ chứa th́ đi!” Anh quên bẵng là ḿnh đă thọ ngũ giới, trong đó giới sát đứng hàng đầu.
Nghề này chỉ làm sáu tháng ấm, đến mùa lạnh th́ rút lên bờ. Trong sáu tháng vô công rỗi nghề, những người trẻ thường rủ anh đi nhậu nhẹt, đánh bài. Họ biết tánh Tâm Điền thờ ơ về tiền bạc, ai thua bài cứ t́m anh mượn, mượn anh th́ khỏi trả v́ biết anh chẳng cần tích giữ.
Ba năm đă trôi qua như thế, Tâm Điền sống không mục đích, không niềm vui. Một hôm, trong khi tàu đang quay vào bờ, anh ngồi lựa cá, búng đầu tôm. Tương đối rảnh rang, anh có dịp quan sát những con cá tươi chong đang dẫy dụa, thoi thóp trên sàn, những con tôm tuy đă bị ngắt đầu, vẫn c̣n run rẩy v́ quá đau đớn… Sau chuyến đi ấy, anh bỏ nghề.
Lang thang ra các thành phố lớn để kiếm việc làm, anh bị trở ngại v́ ngôn ngữ. Rốt cuộc, anh cũng kiếm được job do một người Mỹ đen dẫn dắt: chuyên dọn nhà. Chủ nhân là một Mỹ trắng. Ông ta có mấy chiếc xe truck lớn sơn chữ “Moving”. Phận sự của anh là: hễ tài xế chở tới nhà nào th́ lo đóng thùng, khiêng bàn ghế, đồ đạc ra xe; làm càng nhanh càng tốt. Thỉnh thoảng, ông chủ vỗ vai anh, gật gù cười rồi thưởng thêm vài trăm bạc…
… Có tiếng gơ cửa. Sa di Phước Hải tự nhiên đẩy cửa bước vào. Tâm Điền nhận ra chú ngay nhờ đôi môi mỏng đỏ au lúc nào cũng như thèm nói và hai vành tai nhọn, vảnh lên, chồm ra phía trước.
Chú vẫn nhanh nhẩu như hồi c̣n nhỏ:
- Lâu quá rồi c̣n ǵ! Có nhiều chuyện kể lắm phải không? Để rảnh rang ḿnh nói chuyện sau. Thầy gọi chú ḱa!
Phước Hải vừa nói vừa liên tưởng đến bà Hai. Mỗi khi chú khám phá ra chuyện ǵ mới mẻ, kể cho bà là bà há miệng ra nghe một cách thích thú rồi sau đó đi truyền tin cho mọi người. Và chú chờ có người khác kể cho chú nghe lại tin này với nhiều chi tiết bổ sung thêm thắt. Đối với chú, đây chỉ là tṛ vui nhưng măi rồi trở thành thói quen ưa thích những chuyện vặt vănh ngồi lê đôi mách.
Phước Hải dẫn Tâm Điền đến phương trượng của sư phụ xong, lẽ ra chú nên trở về pḥng ngay nhưng thói quen ṭ ṃ mạnh hơn ư chí muốn sửa đổi, Phước Hải vội vă đi ṿng ra sân. Chú nép ḿnh bên cửa sổ pḥng sư phụ, hai chân như bị dán vào nền xi măng, hai tai tập trung cao độ đến nỗi không cảm thấy lạnh lẽo ǵ dù thời tiết cuối Đông vẫn c̣n đáng ngại.
- Ta chờ con đă lâu, ta biết thế nào con cũng trở về.
Hai tiếng “trở về” ấm áp như ṿng tay thân yêu của người cha độ lượng. Ṿng tay tŕu mến ôm lấy đứa con hoang đàng lưu lạc. “Phải rồi, ḿnh cũng có chỗ để trở về…”
- Lạy thầy, nếu con biết thầy lâm trọng bịnh, con đă về sớm hơn.
- Không sao, cũng chưa muộn!
Giọng Tâm Điền sốt sắng và thành khẩn:
- Như vậy con có thể làm được ǵ? Bất cứ điều chi thầy muốn sai bảo, dù cực khổ đến đâu, con cũng không từ nan.
Sư phụ ho, rên khe khẽ. Tâm Điền có cảm tưởng trái tim ḿnh thắt lại, ruột gan cũng xáo trộn. Cơn đau của thầy chính là của anh. Nếu bác sĩ nào có thể lột lớp da lành mạnh của anh để đắp lên cho thầy, anh cũng sẵn sàng.
Thầy nh́n anh, cái nh́n xuyên suốt tư tưởng, ư nghĩ của anh. Thầy cười:
- Ta không cần con phải hi sinh. Đem một sinh mạng để đổi lấy một sinh mạng, viêc ấy nào có lợi ǵ! Cái áo này đă rách nát, hăy trả nó lại cho vô thường. Ta chỉ mong con về đây để cùng ta niệm Phật. Công phu của ta chưa được thành tựu như ư, ta cần sự trợ giúp của con.
Tâm Điền ngồi sững. Sự kinh ngạc quá độ biến anh thành pho tượng đá được tạc nên bởi một nhà điêu khắc có óc khôi hài: đôi mắt tṛn xoe, trợn trừng, c̣n cái miệng th́ há hốc méo xẹo.
Măi một lúc sau Tâm Điền mới thốt nên lời:
- Bạch thầy, trong chùa có nhiều tỳ kheo. Quí vị ấy có đầy đủ tư cách hơn. Không phải con sợ mệt nhọc ǵ nhưng con không xứng đáng.
Rồi anh lắc đầu, cả quyết hơn:
- Con hoàn toàn không dám. Con là kẻ hoang đàng, không giới luật, không đạo đức.
Ḥa thượng nói, không chút ǵ ngạc nhiên:
- Thầy biết. Nhưng những ǵ xem như đối nghịch, mâu thuẫn lại có tác dụng hỗ tương.
- Thưa, con không hiểu ǵ cả. Con chỉ thấy cuộc đời con không ra ǵ: con đă ở tù v́ tội đồng lơa trộm cắp, khi ra tù thành dân “homeless”, không nhà cửa, không nghề nghiệp, lang thang như kẻ ăn mày…
- Con đă bị hàm oan nhưng con không ta thán kêu ca, phải vậy không?
Ngạc nhiên quá, Tâm Điền quên cả lễ nghi:
- Ủa, sao thầy biết?
Vẻ mặt nhà sư phảng phất một nụ cười:
- Người xem thường tài sản, tiền bạc như con mà lại đi ăn cắp à? Tánh tham không có nơi con.
Tâm Điền phục thầy ḿnh thêm, anh thú thật:
- Dạ đúng vậy, con bị gạt. Tưởng làm cho công ty dịch vụ chuyên chở, dọn nhà, nào ngờ họ tổ chức ăn trộm công khai. Chuyện đổ bể, con mang tội đồng lơa, bị kết án hai năm tù… Ra khỏi tù, con trở thành “homeless”, nhập bọn lang thang với những kẻ không nhà, đêm ngủ vỉa hè, ngày nghỉ dưới gốc cây. Rồi lại trở vào tù v́ tội buôn bán ma túy - đường phố th́ phải tuân theo luật giang hồ, muốn sống hiền lương cũng không được. Tay con như trót nhúng chàm, cứ liều nhắm mắt đưa chân. May sao con nhớ đến thầy. Ra khỏi nhà giam lần thứ hai con mua vé xe lửa đi thẳng về chùa. Được gặp lại thầy, con mừng quá…
Sư phụ gật đầu:
- Ngày mai, con hăy dậy sớm, nhờ chú Phước Hải cắt tóc, cạo râu cho sạch sẽ. Ta sẽ báo Phước Lập hướng dẫn con nghi thức sám hối. Hăy chí thành sám hối, nguyện không tái phạm, nguyện khép ḿnh trong giới luật, con sẽ được yên ổn, nhẹ nhàng…
Bỗng nhiên ḥa thượng nói to hơn:
- Thôi khuya rồi, mấy đứa về pḥng ngủ đi!
Trong lúc Tâm Điền c̣n ngơ ngác v́ hai tiếng “mấy đứa”, bên ngoài, chú Phước Hải thất kinh hồn vía, ù té chạy về hậu liêu. “Thôi chết rồi, thầy biết ḿnh nghe lén. C̣n mặt mũi nào xin thầy thọ đại giới! Tự thắng ḿnh mới quan trọng, danh vị bên ngoài nào có nghĩa ǵ đâu!”
***
Ba tháng đă trôi qua kể từ ngày ḥa thượng nhập thất, cái thất lợp tranh phía sau chùa. Đất quanh chùa rộng quá nên am tranh có vẻ lẻ loi cô tịch, nằm khuất sau lớp cỏ hoang mọc cao quá gối. Chỉ có Tâm Điền là người được phép ra vào mang cơm nước, tắm rửa vệ sinh cho thầy và trực bên thầy ngày đêm. Mọi chuyện quan trọng thầy đều bàn giao cho các đệ tử.
Ban đêm, trong cảnh thanh vắng của miền quê khoáng đạt, h́nh như có tiếng niệm Phật lan tỏa nhẹ nhàng theo tiếng gió vi vu. Đôi khi tiếng niệm thật mơ hồ như chỉ là âm vang từ tâm tưởng người nghe; đôi khi được cất lên sang sảng từ một niềm tin mănh liệt, từ một tâm hồn trống không, tuốt luốt, không dính mắc lụy phiền.
Một già một trẻ thay phiên nhau ṛng ră niệm ngày đêm khiến những người trong chùa, những Phật tử thường lui tới và thậm chí khách hành hương mới viếng chùa cũng thầm thầm niệm theo.
Sáng hôm sau, sương mù dày đặc. Nhưng trên đám khói mây ấy là một vùng trắng xóa được kết bằng muôn ngàn chùm hoa cam mới nở, lơ lửng giữa không gian, hương thơm ngào ngạt khắp vùng. Ḥa thượng đă chỉnh tề y áo. Người cho phép các đệ tử, sau thời công phu sáng, được phép đến thăm thầy.
Họ ngạc nhiên nh́n thấy ḥa thượng tươi tỉnh, hồng hào dù các vết đau vẫn c̣n loang lở trên cổ, trên tay. Mọi người sụp xuống đảnh lễ sư phụ. Trưởng tử Phước Lập là người thương thầy nhất, linh tính rằng đây là lần cuối ḿnh c̣n được nh́n thấy ân sư, thầy đă không cầm được nước mắt.
Không khí thương cảm, bịn rịn lăng đăng quanh đây. Ḥa thượng cho phép mọi người an tọa, hỏi có ai cần thưa thỉnh điều chi. Tất cả đều im lặng, chỉ có tiếng sụt sùi nho nhỏ.
Sư phụ ngưng tay lần chuỗi, đĩnh đạc nói:
- Các con hăy lắng nghe! Phàm là người xuất gia, muốn tiến tu, điều trước tiên là phải tự xét ḿnh. Nhận thấy khuyết điểm để sửa đổi, đó là thật tu. Ai không chịu sửa ḿnh, người ấy không tiến lên được. Trong các con nếu ai không biết khuyết điểm của ḿnh, hoặc thấy mà không từ bỏ được, hoặc tự cho ḿnh là người hoàn toàn, th́ nội trong ngày hôm nay, hăy t́m đến ta, ta sẽ v́ sự nghiệp tu hành của người ấy mà chỉ bảo cho. Giờ đây, v́ các con, ta sẽ kể lại kinh nghiệm tu hành của bản thân, hăy chú ư nghe cho kỹ.
Ḥa thượng ngừng nói, đôi mắt hiền từ lướt trên những khuôn mặt thân thương đă cùng ḿnh trải qua những gian khổ ngọt bùi bao nhiêu năm nay. Sau khi nhấp chút nước thấm giọng, người bắt đầu:
- Thời thơ ấu, thầy là đứa trẻ tinh nghịch, hay phá phách, giết hại loài vật. Vào được cổng chùa, tuy đă dừng ác nghiệp song chưa biết tạo thiện nghiệp. Được bổn sư nhắc nhở, thầy cố gắng lập công bồi đức nhưng lại chấp vào công đức đă làm. V́ vậy, sư ông dạy tu pháp hồi hướng để xả bỏ phước đức hữu lậu. Sau khi thọ giới tỳ kheo, thầy được sư ông hướng dẫn Thiền Tịnh song tu để tiến tới cứu cánh giải thoát. Sau năm mươi năm ṛng ră siêng tu, thầy nghiệm ra rằng “nhất tâm c̣n dễ đặng chứ vô tâm, vô niệm thật khó đạt thành.” Ngày đêm thầy luôn tự vấn: “Cái ǵ đă măi ràng buộc khiến ta chẳng thể vượt thoát lên được?” Các con có thể tin được điều này không? Chính Phật tử Tâm Điền là người giúp thầy phá tung được mấu chót cuối cùng.
Mọi người, không ai che dấu được ngạc nhiên của ḿnh. Họ cùng quay nh́n phía ra sau để t́m Tâm Điền nhưng anh không hiện diện nơi đây.
Chờ cho mọi xôn xao lắng dịu lại, ḥa thượng tiếp tục:
- Từ nhỏ đến già, ta quen khép ḿnh trong khuôn khổ kỷ cương nên bị nề nếp khuôn khổ chi phối, nó khiến cho năng sở luôn luôn hiện diện. Tới lúc muốn phá vỡ sự ràng buộc, muốn cắn cái kén đă bao bọc ḿnh xưa nay để chui ra, bay lượn tự do, lại không thể làm được. C̣n Tâm Điền là một người bê bối, lôi thôi; đối với nó, không có ǵ quan trọng hết, kể cả sinh mạng, cả cuộc đời của nó… Ta học nơi Tâm Điền sự xả bỏ đến tận cùng nhưng đồng thời ta cũng khuyên nó nên bắt đầu vô khuôn khổ. Con ngựa chứng tuy có tài nhưng nếu không biết cách điều khiển, nó sẽ thành vô dụng hoặc gây tác hại. Các con ơi, theo gương đức Phật, việc tu hành phải nên ḥa hợp theo đường hướng trung đạo mới dễ thành công, đừng chấp một bên, đừng quyết đoán một chiều…
… Ḥa thượng đă viên tịch ngay đêm hôm ấy. Hồi chuông trống Bát Nhă phá vỡ sự yên lặng thăm thẳm của đêm trường, đưa người đến chốn b́nh yên muôn thuở, khai thông nguồn sáng vô biên.
Mấy tháng sau, Tâm Điền trở thành một sa di mẫu mực. Bên cạnh chú là những người bạn đồng hành, những huynh đệ hết ḷng giúp đỡ. Ngoài pháp lục ḥa, trong ḷng họ c̣n có sự tương kính. Những lời cuối cùng của ḥa thượng đă tác động mạnh mẽ trong ḷng mỗi người.
Rừng hoa cam trắng giờ đă kết thành trái ngọt, những trái vàng tươi chín mọng này đă lớn lên trong chuông sớm, kinh chiều; sẽ được phân phối đi khắp nơi, như một sự xả thân cúng dường cho nhân loại. Những trái cam này cống hiến tự nhiên và vô tâm đến nỗi không hề biết rằng khi buông bỏ tất cả là lúc được tất cả…