THÍCH NỮ NHƯ NGỌC

 

 

Quê quán tại tỉnh Cần Thơ (Hậu Giang).

Đă theo học các trường Trung Học:  Thủ Khoa Nghĩa (Châu Đốc), Phan Thanh Giản (Cần Thơ), Nữ Trung Học Gia Long (Sái G̣n).

Tốt nghiệp: Sư Phạm (Sài G̣n), Cao Học Văn Học Việt Nam (Đại Học Vạn Hạnh, Sài G̣n), Cử Nhân Phật Khoa (Đại Học Vạn Hạnh, Sài G̣n).

Cựu Giáo sư Trung Học Đệ Nhị Cấp các trường Trung Học Vĩnh Hội, Pétrus Kư, Bồ Đề, Kiều Đàm (Sài G̣n).

Vượt biên qua Mă Lai Á năm 1979 và đến định cư tại Hoa Kỳ năm 1980.

Đă viết cho các tờ báo:  Phật Giáo Việt Nam, Việt Báo Kinh Tế.

Hiện là Viện Chủ Chùa A Di Đà (14042 Swan Street, Westminster, CA  92683. 

 

 

a

 

 

 

KÍNH LỄ BẢO THÁP

HUYỀN KHÔNG

 

Kính lễ Bổn Sư trước Phật đường

Lạy Ôn ba lạy tạ thâm ân

Ḥa ḍng tịnh thủy tâm an lạc

Thượng rưới cam lộ suối hiểu thương

Măn cuộc duyên sinh về cơi Phật

Giác ly sinh tử văng Tây Phương

Bảo Châu Xá Lợi Thiên Minh Tự

Tháp hiệu Huyền Không tại cố hương.

 

(Đệ tử Thích Nữ Như Ngọc dâng bút)

 

 

 

VU LAN NHỚ MẸ

(1969)

 

Năm xưa em c̣n bé

Rằm tháng Bảy Vu Lan

Tung-tăng như chim sẻ

Theo Mẹ đến chùa làng

 

Mẹ dạy con phải nhớ

Gương đức Mục Kiền Liên

Nhờ ḷng ngài hiếu-thảo

Cứu độ được Mẹ hiền

 

Vâng theo lời Mẹ dạy

Em lạy Phật nguyện-cầu

Cho Ba cùng với Mẹ

Sống đến lúc bạc đầu

 

Một đoàn sinh Phật-tử

Cài em đóa hoa hồng

V́ em đang c̣n Mẹ

Em sung sướng ngập ḷng

Thời gian trôi nhanh quá

Thấm-thoát như thoi đưa

Năm nay em đă lớn

Mẹ hiền em mất rồi

 

Vu Lan Rằm Tháng Bảy

Nhớ Mẹ quá đi thôi

Em về thăm chùa cũ

Ḷng chua xót ngậm ngùi

 

Chùa xưa vẫn c̣n đó

Mà bóng Mẹ về đâu

Âm thầm em lặng lẽ

Bước đi nặng ưu sầu

 

Áo em cài hoa trắng

Màu trắng chiếc khăn tang

Tâm-hồn em hoang vắng

Một trời buồn mênh-mang

 

Em dập đầu lạy Phật

Xin Mẹ được văng sanh

Xin Mẹ về bến Giác

Cho nhẹ-nhàng anh-linh.

 

oOo 

 

NGƯỜI SƯ NỮ CHÙA PHÙ DUNG

 

 

Lời vào truyện:  Hà Tiên là một thành phố nhỏ, nằm tận cùng miền ven biển Nam Việt Nam (gần Châu Thành - Rạch Giá).  Đất Hà Tiên “dân hiền như bụt”, khí hậu ôn ḥa, nổi tiếng vùng danh lam thắng cảnh.  Du khách đến thăm Hà Tiên sẽ thưởng thức được những cảnh đẹp như Ḥn Phụ Tử, Chùa Hang, Thạch Động, Biển Đông Hồ… và đặc biệt là Lăng Mạc Cửu.  Bên cạnh ngôi Lăng của vị Tổng Trấn họ Mạc, có ngôi chùa nhỏ tên gọi Phù Dung…

“Nguyện đem công đức này

Hướng về khắp tất cả

Đệ tử và chúng sanh

Đều trọn thành Phật Đạo”

Ni sư Xuân Tự thỉnh ba tiếng chuông trước khi chấm dứt thời công phu sáng. Ni sư ngồi yên và giữ hơi thở đều đặn trong ṿng mười lăm phút. Sau đó, Ni sư đứng dậy, chậm chạp bước ra khỏi chánh điện. V́ đôi chân Ni sư bị yếu từ nhiều năm qua nên Ni sư đi rất khó khăn, lúc nào cũng có cây gậy bên cạnh. Ni sư định đi ra vườn thiền hành một chút để thở không khí trong lành như mọi buổi sáng. Chợt có tiếng thưa:

-  Bạch Ni sư, cho con thưa chút việc.

Ni sư Xuân Tự quay lại.  Điệu Tuệ Minh chắp tay rụt rè thưa nho nhỏ.

Ni sư Xuân Tự dịu dàng:

-  Việc chi đó con, con nói đi, Ni sư nghe đây.

-  Bạch Ni sư, hồi sáng sớm lúc Ni sư sắp công phu sáng, con cũng đă sửa soạn lên chánh điện tụng kinh với Ni sư th́ có D́ Phương Thành đến t́m Ni sư. D́ Phương Thành báo tin bà ở nhà không được khỏe cả tuần nay. D́ Phương Thành nhờ con thưa với Ni sư về thăm bịnh cho bà.

Ni sư Xuân Tự dịu dàng:

-  Thế bây giờ D́ Phương Thành đâu con.

-  Bạch Ni sư, D́ bảo phải về nhà nấu cháo sớm cho bà nên D́ từ giă đi ngay.  D́ dặn con nhớ cho Ni sư hay trong buổi sáng này.  Do đó con phải thưa liền, dù con biết Ni sư đang giờ tịnh niệm.  Xin Ni sư hoan hỷ cho con.

Ni sư chậm răi nói:

-  Ni sư cám ơn con đă cho Ni sư hay tin nầy. Con an tâm.  Con không có lỗi ǵ cả. Vậy là Ni sư phải về thăm Bà sáng nay.  Ni sư có vài việc dặn con giúp dùm Ni sư nhé.

Điệu Tuệ Minh chắp tay cúi đầu:

-  Xin Ni sư dạy.

-  Việc đầu tiên là con mang hai thang thuốc nầy cho ông giáo Minh, nhà ở xóm trên đó con. Ông ấy bị cảm mấy tuần nay, mà ông ở nhà có một ḿnh. Tội ông lắm con ơi. Hơn tám mươi tuổi rồi, mà v́ con cháu không có nên khi ông bịnh không ai chăm sóc cả. Ông lại bị yếu chân, nên đi lại khó khăn lắm. Khi mang thuốc đến, con nhớ sắc dùm ông thang thuốc nhé.

-  Vâng, con xin nhớ.

-  Sau đó, con lấy hai bộ quần áo màu lam Ni sư mới may mang lại cho hai em bé mồ côi đang ngủ trong nhà bếp nhà bà Tư ở cạnh vườn chùa. Hôm trước, khi đi ngang qua nhà bà Tư, Ni sư thấy hai em rách rưới quá nên Ni sư có may cho hai em hai bộ đồ mới. Con đem đến cho hai em và nói hai em mặc tạm, vài bữa rảnh Ni sư sẽ may thêm cho. Con biết không, hai em này từ trong làng xa về, bảo rằng cha mẹ v́ bạo bệnh chết cả. Bà Tư thấy tội đem về nuôi tạm. Có lẽ vài hôm, nếu được Ni sư cho hai em về chùa tá túc một thời gian.

Điệu Tuệ Minh nhỏ nhẹ thưa:

-  Thưa Ni sư, phải bé Thanh và bé Thủy không?  Hai bé này ngoan và dễ thương lắm.

-  Phải rồi đó con. C̣n việc sau cùng là trưa nay, nếu ai có lại xin xem bịnh, con hẹn với các đạo hữu xin trở lại ngày mai, v́ Ni sư phải về thăm bịnh cho Bà rồi. Con nhớ những điều Ni sư nhờ con rồi chứ ǵ.

Điệu Tuệ Minh cúi đầu:

-  Vâng con xin làm theo lời Ni sư dạy.

-  Cám ơn con.  Ni sư ra vườn một lát.

Ni sư chậm răi bước ra sân.  Không khí trong vườn mát mẻ khiến Ni sư thoải mái lạ.  Phương Đông, vầng dương vừa ló dạng, ửng đỏ cả một góc trời.  Da trời màu bích ngọc điểm vài đám mây trắng như tuyết.  Vài ngôi sao lấp lánh trên nền trời như những hạt kim cương.  Đàn chim hót ríu rít nơi góc vườn nghe thật vui tai.  Ni sư Xuân Tự, thiền hành quanh vườn, và đến góc vườn ngồi xuống nơi chiếc băng đá.

Ngọn gió sớm đầu thổi nhè nhẹ làm Ni sư cảm thấy lạnh.  Ni sư quấn lại chiếc khăn quàng cổ cho khít để giữ hơi ấm.  Đây là chiếc khăn quàng cổ mà mẹ đan cho hơn mười mấy năm nay.  Mười mấy năm qua Ni sư sống trong ngôi chùa Phù Dung này với những ngày tháng thật thanh tịnh, thật êm đềm. Ni sư nhớ đến người Mẹ hiền mà ḷng cảm thấy thương Mẹ quá. Mẹ bao giờ cũng lo cho con, dù con đă trưởng thành, đă xuất gia. Ni sư nhớ lại quăng đời đă qua…

*

Mười lăm năm trước, năm ấy, Xuân Tự vừa đúng mười tám tuổi.  C̣n một năm nữa là nàng lên xe hoa về nhà chồng. Lễ cưới được hai họ chọn đúng vào ngày Rằm tháng Giêng. Chồng sắp cưới của Xuân Tự là chàng Tô Châu, nhà cạnh vườn của Xuân Tự.  Gia đ́nh bác Tô Vũ, cha Tô Châu và gia đ́nh của bà Xuân Tâm, mẹ Xuân Tự, thân thích nhau từ nhiều năm qua. T́nh thâm giao láng giềng sâu đậm như ruột thịt. Tô Châu mồ côi mẹ sớm nên chàng thương mẹ Xuân Tự như mẹ ḿnh.

Xuân Tự lớn lên giữa xóm Đông Hồ, quận Hà Tiên. Nàng ngây thơ như đóa hoa đồng nội, ngoan hiền như hạt sương mai, và tươi mát như áng mây trời trong nắng sớm. Cha Xuân Tự là vị quan văn trong triều, nhưng v́ chán cảnh tranh giành quyền thế và tham danh đoạt lợi của bạn đồng liêu nên ông lui về ở ẩn. Gia đ́nh ông bà Xuân Tâm sống nhờ khu vườn cây trái sau nhà. Ông Xuân Tâm lại có tài xem bịnh và cho thuốc nam. Đặc biệt là không bao giờ ông lấy tiền cả, do đó quận Hà Tiên ai cũng biết ḷng hiền đức của ông. Nhiều người nhờ ông chữa lành bịnh, đền ơn bằng tiền không được mang gạo và thức ăn đến nhà tạ ơn. Ông đem gạo thóc bố thí cho người nghèo trong xóm. Do đó thôn trên xóm dưới ai cũng quư trọng gia đ́nh của Xuân Tự.

Xuân Tự rất thông minh, học đâu nhớ đấy, chữ viết rất đẹp, mà thi phú cũng giỏi nên cha nàng cưng lắm. Xuân Tự lại có tay phục dược như cha, nên nàng cũng được cha dạy cho nghề xem mạch và hốt thuốc. Những lúc cha Xuân Tự đi vắng, Xuân Tự dù c̣n trẻ, cũng chữa lành cho nhiều người. Vâng lời cha dạy, Xuân Tự bao giờ cũng từ tốn, khiêm nhường nên bà con trong xóm quư Xuân Tự biết bao. Cha mẹ Xuân Tự c̣n có một người con gái nuôi là Phương Thành. Phương Thành là con gái của người chị ruột bà Xuân Tâm. Cha mẹ Phương Thành chết sớm trong một vụ cướp của giết người. Cha  mẹ Phương Thành bị giết chết sau khi quân cướp đă lấy sạch tiền của và đốt nhà. Phương Thành sống sót nhờ người vú liều chết ôm Phương Thành chạy qua biển lửa. Hai chị em Phương Thành và Xuân Tự giống nhau lắm, có lẽ v́ cả hai đều giống hai bà mẹ. Người ngoài cứ ngỡ hai người là hai chị em ruột.

Xuân Tự có mái tóc dài như áng mây trời. Nàng được mẹ dạy giữ tóc rất kỹ, gội đầu bằng nước bồ kết nên tóc nàng đen mượt. Tóc Phương Thành cũng mềm mại và dài như tóc Xuân Tự.  Khi làm công việc trong nhà, Xuân Tự thường đánh một bính tóc thả dài sau lưng, hay chẻ tóc làm hai thắt hai bính và kẹp vào hai chiếc nơ nhỏ xinh xinh. Những lúc ấy Xuân Tự trông ngây thơ và ngoan hiền như chim bồ câu. Phương Thành th́ thích buộc tóc bằng dải lụa xanh xơa dài sau lưng. Các cô gái trong xóm đều khen ngợi hai chị em Phương Thành – Xuân Tự có mái tóc đẹp và dễ thương.

Một buổi chiều cuối thu, mẹ Xuân Tự nhận được hung tin cha nàng đă chết trong trận băo khi ông đi thuyền ra ḥn Khoai thăm gia đ́nh người em trai đang canh tác trồng trọt ngoài đó.  Hung tin này làm bà Xuân Tâm ngất xỉu và sau đó bà lâm trọng bịnh.  Sau đám tang cha, mẹ Xuân Tự khóc măi nên mắt bị sưng, đau nhiều và bà trở nên mù ḷa sau một năm dài chữa không lành.  Vừa mù lại bị đau tim, bà trở nên yếu đuối như ngọn đèn trước gió. Xuân Tự, trước biến cố đau thương của gia đ́nh, nàng vừa thay cha đảm đang việc nhà, vừa săn sóc sức khỏe cho Mẹ.  Nàng làm việc thật giỏi, trông coi vườn tược trước sau. Nhờ Phương Thành giúp một tay nên đời sống ba mẹ con cũng tạm đủ. Nàng tiếp tục chữa bệnh cho bà con trong xóm, chăm sóc những gia đ́nh nghèo nàn đơn chiếc.

Từ khi cha Xuân Tự qua đời, bác Tô Vũ và Tô Châu hay qua lại nhà Xuân Tự giúp đỡ những việc nặng nhọc mà phụ nữ không cáng đáng nổi như cuốc đất, đào mương… Do đó mà t́nh cảm Tô Châu và Xuân Tự càng sâu đậm hơn. Xuân Tự yêu Tô Châu đậm đà, và Tô Châu cũng thương Xuân Tự tha thiết. Mùa xuân năm trước đă cử hành lễ hỏi và đám cưới sẽ cử hành vào mùa xuân sang năm, đúng Rằm Tháng Giêng.

Chiều hôm đó, sau khi đi lễ chùa về bà Xuân Tâm đang ngồi chải tóc cho Xuân Tự. Tuy mù mắt, nhưng bàn tay bà nhanh nhẹn vuốt từng lọn tóc con. Ḷng người mẹ dạt dào thương con như nước biển Đông Hồ.  Bà Xuân Tâm dịu dàng hỏi Xuân Tự:

-  Hôm qua con và Tô Châu đă đi mua cái áo cưới rồi, phải không con?

Xuân Tự e thẹn đáp:

-  Vâng, thưa mẹ, hôm qua sau khi bán hết số trái cây con gánh ra chợ, anh Tô Châu đă gặp con ngoài chợ và chúng con đă mua vải may áo cưới rồi mẹ. 

Bà Xuân Tâm khẽ vuốt má Xuân Tự:

-  Vậy là con gái mẹ nhất rồi.  Mà Tô Châu và con chọn màu ǵ vậy con?

Xuân Tự mỉm cười:

-  Thưa mẹ, hai con đồng ư chọn màu xanh nước biển.  Đó là loại tơ mềm có h́nh hoa mai.  Mẹ có biết tại sao con chọn tơ màu xanh da trời và h́nh hoa mai không hở mẹ?

-  Con nói tiếp mẹ nghe đi con.

-  Vâng, thưa mẹ, chúng con yêu thương nhau tha thiết đậm đà như biển hồ nên chúng con chọn màu xanh nước biển. Lễ cưới của chúng con sẽ cử hành đúng Rằm Tháng Giêng nên con chọn hoa mai biểu tượng mùa xuân đó mẹ.

Bà Xuân Tâm tiếp lời con:

- Và tên con gái mẹ là Xuân Tự nữa, cùng xứng hợp với hoa mai lắm. Mẹ đồng ư với các con lắm đó. Mà mẹ dặn con điều này, Tô Châu và con chưa làm lễ cưới th́ hai con chớ gặp nhau thường nghe con.  Nếu có việc chi cần nói chuyện, con mời anh Tô Châu qua nhà ḿnh, rồi nói chuyện đàng hoàng, chớ đừng dắt nhau đi chơi, hàng xóm dị nghị không tốt nghe con.

- Vâng, con xin nghe lời mẹ dạy. À, c̣n việc này nữa mẹ, anh Tô Châu nói với con… Xuân Tự ngập ngừng.

Bà Xuân Tâm chải tóc cho con chú ư:

-  Anh Tô Châu nói với con việc ǵ, sao con ấp úng vậy.

-  …Thưa mẹ, bác Tô Vũ nói với anh Tô Châu rằng sau khi đám cưới xong, nếu mẹ không muốn xa con th́ bác vui ḷng cho anh Tô Châu và con về nhà ḿnh ở, rồi thỉnh thoảng chúng con về thăm bác cũng được. Mẹ nghĩ sao về việc này thưa mẹ.

Bà Xuân Tâm mỉm cười:

-  Thế th́ con nghĩ sao về việc này.

Xuân Tự thưa:

-  Có lẽ bác Tô Vũ thấy mẹ con ḿnh đơn chiếc, mẹ lại hay đau ốm luôn nên cho phép anh Tô Châu và con về hầu mẹ trong lúc tuổi mẹ xế chiều. Nếu con được tiếp tục săn sóc mẹ th́ cũng tốt phải không thưa mẹ?

-  Tấm ḷng cha chồng thật là quí hóa. Nhưng Xuân Tự con, con phải biết phận gái xuất giá ṭng phu. Con lấy chồng th́ phải gánh giang san nhà chồng. Con phải trọn đạo làm dâu thờ cha mẹ chồng như cha mẹ ḿnh. Với chồng, con phải trọn đạo vợ hiền.  Con yên ḷng về nhà chồng, thỉnh thoảng về thăm mẹ cũng được.  Vả lại, mẹ c̣n chị Phương Thành của con nữa mà.

Xuân Tự thưa:

- Chị Phương Thành cũng sẽ đi lấy chồng. Mẹ th́ mù ḷa, làm sao mẹ có thể sống xa con được.

-  Con an tâm đi, chừng nào chị Phương Thành lấy chồng rồi sẽ tính. Vả lại, hai nhà gần nhau, con qua lại cũng được, nhưng mẹ muốn con về nhà bác Tô Vũ, chứ con không thể ở nhà với mẹ.  Con gái mẹ khi chưa xuất giá là con mẹ nhưng khi lấy chồng là dâu con nhà người, con phải nhớ như vậy.

Xuân Tự gối đầu lên chân mẹ, nắm lấy bàn tay của mẹ, nũng nịu nói:

- Nhưng con không muốn xa mẹ, mẹ ơi. Mẹ không thương con sao nỡ đuổi con như vậy.

Bà Xuân Tâm ôm con, hôn vào má Xuân Tự:

-  Mẹ không thương con th́ thương ai. Ơ ḱa, con gái lớn rồi mà c̣n làm nũng. Thôi việc này mẹ sẽ bàn lại với bác Tô Vũ. À mà nầy, chiều nay con đem chục cam lớn sang biếu bác Tô Vũ để bác chưng bàn thờ con nhé.

Xuân Tự vâng dạ, ḷng ngập tràn sung sướng. Ngoài sân, nắng đă chan ḥa khắp khu vườn. Hạnh phúc đang ngập tràn trong ḷng cô gái đất Đông Hồ.

Nhưng… cuộc đời có những bất trắc mà không ai đoán được. Ngày vui của Xuân Tự, ngày đám cưới của con gái đẹp nhất Hà Tiên không bao giờ có, không bao giờ đến.

“Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen.” (Kiều)

Quan Tổng Trấn si t́nh họ Mạc đă yêu Xuân Tự khi gặp nàng và Phương Thành đi lễ chùa. Sau đó, ông đă cho người mang vàng bạc và kiệu hoa đón nàng về dinh chờ chờ ngày lành tháng tốt ông sẽ cưới nàng làm thứ thiếp. Xuân Tự khóc lóc van xin chống trả quyết liệt nhưng nàng làm sao chống lại thế lực phong kiến vây kín đời nàng. Quan Tổng Trấn được lệnh đi dẹp loạn hải tặc một thời gian. Ông hoăn lại ngày kết hôn với Xuân Tự và giao nàng cho bà vợ cả săn sóc.

V́ ḷng ghen tuông quá độ, bà vợ cả đă t́m cách bỏ chất độc vào thức ăn để nàng từ từ liệt cả hai chân. Bà lại đánh thuốc mê lúc nàng ngủ, bỏ vào chiếc lu mái dầm và úp lại. Một người lính hầu có từ tâm kịp báo với quan Tổng Trấn khi ông vừa dẹp loạn trở về. Ông lật chiếc lu lên thấy Xuân Tự mê man bất tỉnh trong chiếc lu với thân thể gầy khô như cành liễu rũ. Than ôi, đóa hải đường ngày trước đâu c̣n nữa, mà nay chỉ là xác hoa tàn úa. Ông giận dữ, thét quân giam vợ lớn vào ngục thất chờ ngày đền tội.  Ông cũng t́m thầy giỏi thuốc hay để chữa bịnh cho Xuân Tự.

Dù phải đau đớn v́ trận đ̣n ghen của bà vợ cả, Xuân Tự cũng vẫn khẩn cầu xin quan Tổng Trấn tha tội cho ác phụ cay độc kia. Nàng cho rằng, dù mang tiếng oan, nhưng vẫn là tiếng “giựt chồng” người khác. Xuân Tự nói với quan Tổng Trấn là nàng không muốn v́ nàng mà bà phu nhân phải chịu cảnh gia h́nh.  Nàng cũng xin ông buông tha nàng để nàng được xuất gia đi tu.

Quan Tổng Trấn vẫn c̣n yêu Xuân Tự tha thiết vẫn chưa muốn xa nàng. Nhưng trước sự cương quyết của Xuân Tự, quan Tổng Trấn đành cho phép Xuân Tự xuất gia. Ông ra lệnh cho cất một ngôi chùa cạnh tư dinh, lấy tên chùa là Phù Dung. Nỗi khổ tâm của Xuân Tự là làm sao đừng cho mẹ nàng hay việc này, v́ nếu biết được, bà sẽ chết v́ chứng đau tim. Xuân Tự xin được gặp Phương Thành để gởi gấm việc nhà.

Từ ngày Xuân Tự bị bắt về dinh Tổng Trấn v́ sợ mẹ nàng không chịu đựng nỗi đau mất con nên Phương Thành phải đóng vai Xuân Tự. Nhờ đôi mắt mù ḷa nên bà mẹ không hay biết ǵ về việc Xuân Tự vắng nhà.

Phương Thành xót xa trước tai biến của gia đ́nh, nên nàng cố gắng thay em nuôi mẹ già và săn sóc nhà cửa ruộng vườn. Bấy lâu nay, Phương Thành tưởng đâu Xuân Tự đang sống cuộc đời phú quư, nàng đâu ngờ đứa em gái xinh xắn của ḿnh giờ chỉ là đóa phù dung tả tơi trước giông băo cuộc đời. Được tin em nhắn về muốn gặp ḿnh, Phương Thành vội lên dinh Tổng Trấn để gặp em. Vừa thấy Xuân Tự, Phương Thành bật khóc nức nở:

-  Xuân Tự em, em có mạnh khỏe không, chị nhớ em lắm.

-  Chị Phương Thành ơi, em cũng nhớ mẹ, nhớ chị quá.  Mẹ có mạnh không chị?

Nước mắt Phương Thành cũng trào ra đẫm hai má, nàng thổn thức:

-  Chị nhớ em lắm. Mẹ vẫn mạnh, tuy sức khỏe không bằng lúc trước. Chị vẫn phải đóng vai em săn sóc mẹ và chị cũng phải đóng vai Phương Thành. Em ơi, mẹ không nghi ǵ cả, cứ ngỡ em vẫn c̣n ở nhà.  Mà sao em phải chống gậy vậy?

Nức nở, Xuân Tự đáp:

- Chị ơi, người ta đă bỏ chất độc vào thức ăn em nên đôi chân em càng ngày càng tóp lại, và đau nhức vô cùng chị ơi! Chị thấy em ra nông nỗi này v́ ḷng ghen hờn của bà Tổng Trấn phu nhân.

Phương Thành gào lên:

-  Trời ơi, sao người ta nỡ hại em tôi thế này.

Xuân Tự ôm Phương Thành:

-  Chị, b́nh tĩnh lại, đừng la lớn, chị dằn cơn xúc động, rồi em mới nhờ chị giúp em vài việc. Chắc có lẽ kiếp trước em làm việc thất đức nên kiếp này em phải trả quả mà thôi. Hôm nay em gặp chị không phải v́ em muốn trả thù kẻ đă mưu hại em. Em đă xin quan Tổng Trấn tha tội cho bà vợ độc ác của ông rồi. Em thành thật cám ơn chị đă thay em nuôi mẹ già trong thời gian qua.  Mẹ có nghi ngờ chi về việc em vắng nhà không, hở chị?

Phương Thành nghẹn ngào:

-  Nhờ giọng nói của chị em ḿnh giống nhau nên mẹ không nghi ngờ ǵ cả. Vả lại, chị cũng khéo léo xếp đặt vai tṛ của hai chị em ḿnh ví dụ như khi em xuất hiện th́ chị có việc đi vắng nhà và ngược lại chị có mặt th́ em lại bận việc nên mẹ vẫn yên tâm chưa hay biết em bị bắt về dinh Tổng Trấn.

Xuân Tự đến bên chị lau nước mắt cho Phương Thành. Sau đó, Xuân Tự nhắc ghế mời Phương Thành ngồi và nói:

- Em mời chị ngồi ghế này rồi em sẽ thưa với chị một việc.

Phương Thành hơi ngạc nhiên, nhưng cũng chiều ḷng em ngồi xuống.

Xuân Tự từ tốn nói:

-  Chị Phương Thành ơi, chị thương em không chị?

-  Chị thương em nhất đời.

-  Chị có thương mẹ không chị?

-  Mẹ nuôi chị từ nhỏ, chị không thương mẹ sao được.

-  Chị biết em đă hứa hôn với anh Tô Châu, và Rằm Tháng Giêng nầy, tức là chỉ c̣n ba tháng nữa là đến ngày cưới phải không chị?

-  Vâng, chị vẫn nhớ ngày cưới của em và Tô Châu.

-  Em và anh Tô Châu đă hứa hôn, nhưng số phần em hẩm hiu, bị bắt ép về đây và người ta đă hại em tê bại cả hai chân. Bà vợ độc ác của ông Tổng Trấn đă bỏ vào thức ăn của em một loại chất độc không có thuốc chữa. Chị cũng biết là em cũng là một người biết về thuốc, tuy không giỏi như cha em, nhưng trong trường hợp này, em đành bó tay trước căn bệnh của ḿnh. Sau đó, bà ấy lại đánh thuốc mê, nhốt em vào lu và lật úp lại. May nhờ có người lính gác lu có ḷng nhân đức báo tin cho quan Tổng Trấn đến giải cứu cho em, không th́ em đă chết thành con mắm rồi.

Phương Thành lau nước mắt:

-  Trời ơi, trên đời này sao có người độc ác quá như vậy.

Xuân Tự nắm tay Phương Thành, âu yếm nói:

-  Chị Phương Thành, chị đă giúp em th́ xin chị giúp cho trọn vẹn. Chị biết là em không thể nào làm vợ anh Tô Châu với tấm thân tàn phế nầy. Em không thể nào mang lại hạnh phúc cho anh Tô Châu.  Vậy chị giúp em, chị nhé.  Em nhờ chị…

Phương Thành giục em:

- Có việc chi em cứ nói, chị hứa với em là nếu làm việc ǵ cho mẹ vui, cho em vui, th́ chị không từ chối bao giờ.

Xuân Tự nh́n thẳng vào mắt Phương Thành:

-  Chị Phương Thành, chị thay em để kết hôn với anh Tô Châu trong ngày cưới sắp đến…

Nghe đến đây, Phương Thành vừa xua tay vừa lắc đầu:

- Xuân Tự, em có đăng trí không mà bảo chị làm việc này.  Làm sao chị thay thế được cho em trong ngày cưới? Làm sao chị là cô dâu trong ngày cưới cho được? Không, em ơi, không thể nào…

Xuân Tự ôn tồn:

- Hồi năy, em hỏi chị, chị thương mẹ không, chị thương em không, chị nói thương, và chị đă hứa với em là sẽ làm bất cứ điều ǵ cho mẹ vui, cho em vui. Vậy, em biết, việc này là ngoài sức tưởng tượng của chị. Nhưng em xin chị nghĩ lại, nếu đám cưới không có em, không có cô dâu, th́ chị tưởng tượng mẹ sẽ khổ đến mức độ nào. Mẹ sẽ chết v́ buồn đau. Lúc đó, liệu chị sống được không, và em sống được không? Chị Phương Thành, chị nhận lời em là chị đă trả ơn cho mẹ, và đă làm một việc nghĩa cử cao đẹp cô cùng. Chị đă cứu một lượt hai người: đó là mẹ và em.

Phương Thành ngồi yên nghe Xuân Tự nói. Nàng đang ở trong t́nh thế khó xử quá. Phương Thành xưa nay vẫn coi Tô Châu như bạn, và người bạn đó sắp trở thành em rể của ḿnh. Bây lâu, tuy Phương Thành sống gần Tô Châu nhưng Phương Thành không yêu Tô Châu, hay nói đúng hơn, chưa yêu Tô Châu. Đă không yêu th́ làm sao nên nghĩa vợ chồng. Phương Thành c̣n đang suy nghĩ th́ Xuân Tự đă sụp xuống lạy Phương Thành hai lạy. Phương Thành vừa khóc vừa đỡ Xuân Tự lên, và hai chị em ôm nhau khóc nức nở.

Phương Thành nghẹn ngào:

- Xuân Tự, sao em tôi khổ như vầy. Xuân Tự ơi, chị thương em quá.

Xuân Tự lùa tay vào mái tóc Phương Thành rồi nâng mặt Phương Thành lên, nh́n thiết tha vào mắt Phương Thành:

- Chị Phương Thành, em lạy chị, v́ em đang nhờ chị một việc quan trọng lắm.  Em van chị, v́ sinh mạng của mẹ, em xin chị hăy thay em làm vợ anh Tô Châu. Anh ấy là người tốt lắm, hiền lắm. Chị hứa với em nghe chị. Chị hứa đi chị.

Phương Thành bậm môi ngăn tiếng nấc, trong khi nước mắt đầm đ́a ướt cả hai má. Nàng nhè nhẹ gật đầu, và lại ôm chặt Xuân Tự khóc như mưa như gió.

Hai chị em ôm nhau khóc vùi không khi ngoài trời, mưa gió tơi bời, như chia xẻ nỗi niềm của hai cô gái ngoan hiền đất Hà Tiên…

Sau khi Phương Thành nhận lời làm vợ Tô Châu th́ Xuân Tự cũng xuất gia tu tại Chùa Phù Dung. Xuân Tự đi tu v́ Xuân Tự nghĩ rằng chỉ có con đường đó nàng mới trọn hiếu với mẹ và trọn nghĩa với Tô Châu.  Quan Tổng Trấn họ Mạc, có lẽ tự biết lỗi lầm to lớn của ông, nên ông âm thầm cho người mang tiền bạc giúp đỡ gia đ́nh bà Xuân Tâm. Ông hết sức tôn trọng Xuân Tự, để cho nàng vui với câu kinh tiếng kệ, không đến quấy rầy nàng nữa.  Ngày xưa ông yêu Xuân Tự v́ sắc đẹp ngây thơ của nàng, cũng như tài thi phú của nàng.  Lúc ấy nàng như cánh hoa lan xinh tươi trong nắng sớm.  Nhưng không ngờ định mệnh khắc khe bắt cánh hoa sớm héo tàn trong giông băo. Nàng thanh khiết quá, trong trắng quá. Ḷng nàng lại quá từ bi. Vợ lớn của ông ác độc dường ấy, thế mà nàng cũng xin tội cho bà khỏi bị gia h́nh. Dù vậy, quan Tổng Trấn cũng đuổi bà ra khỏi nhà, v́ làm sao ông sống nổi với bà vợ có tâm địa như rắn độc kia được.

Về phần Tô Châu, khi biết rằng Xuân Tự đă quyết chí đi tu, và Phương Thành sẽ thay thế Xuân Tự làm vợ chàng, Tô Châu nhất định không chịu. Với Phương Thành, Tô Châu chỉ thương như cô em gái. Và người yêu của chàng là Xuân Tự diễm kiều khả ái kia. Ôi, định mệnh trớ trêu chi cho duyên nợ Xuân Tự và Tô Châu lỡ làng đôi ngả. Chàng có lên chùa gặp Xuân Tự, khẩn cầu Xuân Tự trở về với Tô Châu. Tô Châu hứa sẽ yêu Xuân Tự dù Xuân Tự tàn phế. Xuân Tự hết lời năn nỉ Tô Châu trở về, v́ Xuân Tự không thể nào trọn đạo vợ hiền với tấm thân bạc nhược được.  Nàng xin Tô Châu, nếu thương Xuân Tự, nếu thương mẹ nàng th́ vui ḷng kết hôn với Phương Thành. Chàng trai hiền lành đất Hà Tiên đành lủi thủi trở về chờ ngày cưới với tấm ḷng tan nát.  “Xuân Tự ơi, dù không được cùng em nên nghĩa vợ chồng, Tô Châu này măi măi nhớ bóng h́nh khả ái của Xuân Tự. Tô Châu sẽ không bao giờ quên người yêu đầu đời cũng là cuối cùng của Tô Châu.”

Chỉ c̣n ba ngày là Rằm Tháng Giêng, tức là ba ngày nữa là đám cưới Tô Châu và Phương Thành. Ni Cô Xuân Tự trở về nhà thăm mẹ lần đầu tiên sau ngày đi tu. Nhân dịp nầy, Xuân Tự cũng mang chiếc áo cưới về cho Phương Thành trong lễ rước dâu.

Xuân Tự biết hôm nay là ngày giỗ bà ngoại nàng, và Tô Châu đă đưa mẹ đi dự đám giỗ ở nhà cậu mợ chưa về. Vừa thấy Xuân Tự, Phương Thành reo lên:

- Xuân Tự mới về đó hả? Sao không cho chị hay trước để chị đi đón em. Dạo này em mạnh không?

Xuân Tự cười:

-  Vâng, em vẫn mạnh. Hai chân em đỡ tê, nên em có thể đi rất chậm nhờ cây gậy này. Chị Phương Thành ơi, chỉ c̣n ba ngày nữa đến ngày cưới của chị, chị đă sửa soạn xong chưa?

Phương Thành đáp khẽ:

- Bác Tô Vũ và anh Tô Châu lo lắng cả rồi, chị chỉ lo xếp đặt nấu nướng đăi đằng bà con họ hàng mà thôi. Mà chị lo quá em ơi…

- Chị lo việc ǵ đó chị, chị có thể nói cho em nghe được không?

- Chị lo là anh Tô Châu không yêu chị, cho đến nay cũng thế thôi.  Phần chị cũng vậy. Thế là sau khi đám cưới xong, có lẽ anh ấy tống chị về nhà mẹ như bây giờ. Em có nghĩ như vậy không?

Xuân Tự bật cười trước lời lẽ ngây thơ của Phương Thành:

- Chị khéo lo th́ thôi. Anh Tô Châu hiền lắm, và lại tử tế nữa. Có đời nào anh ấy lại làm thế bao giờ. Đời sống vợ chồng nhiều khi không v́ t́nh mà v́ nghĩa. Anh Tô Châu và chị sẽ sống hạnh phúc sau này khi nghĩa t́nh mặn nồng. À, mà Mẹ chừng nào về vậy chị?

- Chắc có lẽ cũng sắp về. Mẹ đi từ chiều hôm qua để dự đám giỗ ngoại bên Cậu Hai. Em có chờ Mẹ về được không?

-  Em về lần này là để thăm Mẹ v́ đă lâu rồi em không gặp Mẹ.  Và em cũng mang quà này cho chị.

Vừa nói Xuân Tự vừa lấy trong giỏ ra một chiếc áo dài cưới màu xanh nước biển. Phương Thành ngậm ngùi:

-  Áo nầy là của em, lẽ ra em mặc nó mới đúng…

Xuân Tự ngắt lời Phương Thành:

-  Chị nhắc chi chuyện đă qua rồi. Ai cũng có phần số cả.  Bây giờ, em đă an vui trong đời sống tu hành.  Đám cưới này là của chị và anh Tô Châu. Em mang áo về như một món quà cho chị trong ngày cưới. Em không muốn chị nhắc chuyện xưa nữa.  Chuyện của em đă chết theo thời gian rồi. Đâu chị mặc thử áo cưới em xem nào.

Phương Thành nghẹn ngào mặc áo vào và lại kiếng ngắm ḿnh trong gương. Xuân Tự sửa lại tà áo cho Phương Thành:

- Chị mặc vừa quá, trông chị tươi đẹp hẳn lên. Hôm đó chị trang điểm vào nữa th́ đẹp nhất rồi. À, mà nầy chị có chọn hai cô phù dâu chưa?

- Có, chị có nhờ hai chị em của Đoan Trang, Đoan Hạnh làm phù dâu. Mọi việc xong xuôi rồi, em chớ lo. Một lát Mẹ về, em nhớ điều này: Phương Thành sẽ là Xuân Tự, Xuân Tự sẽ là Phương Thành nhé.

Chợt có tiếng bà Xuân Tâm từ ngoài cửa vọng vào:

- Hai chị em nói chuyện ǵ mà vui quá vậy. Xuân Tự, con đang làm ǵ đó con?

Vừa trông thấy Mẹ, Xuân Tự muốn ̣a lên khóc và ôm mẹ vào ḷng cho thỏa t́nh mong nhớ. Mẹ ơi, mẹ ơi, mẹ đây rồi mà sao con không được ôm mẹ, không được hôn mẹ như ngày xưa. Ôi! đớn đau cho phần số của con.

-  Ủa, sao chị em lặng thinh vậy? Mẹ về mà hai đứa không mừng mẹ sao.  Bà Xuân Tâm ngạc nhiên hỏi.

Phương Thành chạy lại nắm tay mẹ:

- Vâng, Xuân Tự đây mẹ. Mẹ sờ xem, con đang thử áo cưới và chị Phương Thành đang giúp xem có vừa vặn không. Mẹ đi đám giỗ có vui không mẹ?

- Vui chứ con, về gặp họ hàng đủ cả. Vui mà mệt đó con.  Mẹ có đem bánh đúc, bánh tét, bánh ít về cho hai đứa. Ăn đi con, bánh ngon lắm.

Phương Thành thưa:

- Vâng, cám ơn mẹ. Mẹ, để một lát hai con sẽ ăn. Con ăn bây giờ th́ áo cưới sẽ bẩn hết đấy mẹ ạ.

Bà Xuân Tâm kéo Phương Thành vào ḷng, khẽ vuốt áo cưới của con:

- Con đang mặc áo cưới đấy ạ. Chắc con xinh đẹp lắm phải không? Nếu cha con c̣n sống, cha con sẽ vui mừng biết bao trong ngày Vu Quy của con. Ôi, con gái mẹ.

Chợt có tiếng nấc nho nhỏ vang lên. Th́ ra Xuân Tự v́ không giữ được, đă ̣a khóc, nhưng nàng ngăn được. Bà Xuân Tâm sờ soạng về phía tiếng khóc:

- Phương Thành đó hả con, sao con khóc vậy? Lại đây với mẹ đi con. Có lẽ con thấy Xuân Tự sắp đi lấy chồng, con mừng cho em con mà con khóc phải không?

Không ngăn được, Xuân Tự ̣a khóc nức nở. Bà Xuân Tâm đến bên Xuân Tự, ôm nàng vào ḷng và vuốt tóc nàng. Bà sờ phải cái đầu trọc nhẵn của Ni Cô Xuân Tự:

- Xuân Tự đây mà, con chính thực là Xuân Tự của mẹ đây mà. Tội nghiệp con tôi.

Và bà ̣a khóc như mưa như gió. Xuân Tự ngạc nhiên quá.  Th́ ra mẹ đă biết rơ những biến cố của đời nàng cả rồi. Thế mà sao mẹ không nói với con. Mẹ muốn con an ḷng nơi thiền môn chăng. Nếu vậy th́ mẹ cao quư làm sao.

Xuân Tự ôm lấy mẹ ḷng thiết tha:

- Mẹ ơi, thế ra mẹ đă rơ cả mọi việc rồi. Mẹ tha lỗi cho con đă dối gạt mẹ. Con dập đầu lạy mẹ thứ tha cho con trẻ trong hoàn cảnh khó xử này.

Bà Xuân Tâm ôn tồn:

- Con an ḷng. Mẹ không giận con đâu mà mẹ càng thương con. Mẹ đâu ngờ sắc đẹp của con gái mẹ lại hại con như vậy.  Nhưng mọi việc qua rồi, con đă an tu nơi cửa Phật, và chị con, Phương Thành thay con đă trả nợ t́nh duyên cho Tô Châu. T́nh em mà duyên chị. Thế cũng đẹp cả đôi đàng. À, Phương Thành đâu con, con lại đây với mẹ.

Phương Thành năy giờ nh́n mẹ và Xuân Tự mà ngạc nhiên quá đỗi. Nàng không ngờ mẹ b́nh tĩnh quá như vậy. Th́ ra mẹ đă biết từ lâu mà mẹ vẫn đóng kịch như không biết ǵ cả cho mọi người an ḷng, cho đẹp ḷng mọi người. Ôi! Ḷng mẹ sao cao đẹp biết bao.

Nghe mẹ gọi, Phương Thành chạy vội đến, áp má ḿnh vào má mẹ, tay ôm chặt mẹ. Bà Xuân Tâm vuốt tóc con:

- Phương Thành, mẹ cám ơn con đă lo chu toàn cho mẹ.  Con đă gánh vác mọi việc cho em con, gánh cho em con một gánh nặng ân t́nh. Con hy sinh cho em con quá nhiều. Mẹ thương quư con gái mẹ biết bao.

Và bà quay sang Xuân Tự:

- Con có phước được xuất gia tu Phật, mẹ mừng cho con.  Con an tâm. Mẹ bây giờ sống hạnh phúc với Tô Châu và Phương Thành. Bác Tô Vũ đă cho phép Tô Châu và Phương Thành vẫn ở với mẹ sau ngày cưới, th́ mẹ thấy mẹ có phước lắm rồi. Mẹ chưa chết bây giờ đâu, con đừng lo cho mẹ nhiều nghe con.

Xuân Tự quỳ bên mẹ:

- Con cám ơn mẹ đă hiểu được ḷng con trẻ. Mà mẹ ơi, mẹ biết mọi việc từ lúc nào vậy?

- Cách đây hơn một tháng, Quan Tổng Trấn có lại đây gặp mẹ. Ông nói v́ lương tâm ông cắn rứt quá, ḷng ông không an nên ông lại gặp mẹ nói hết sự thực. Ông xin lỗi mẹ đă làm dang dở duyên con. Ông mang tặng cho gia đ́nh ḿnh một dải lụa đào có chữ:

“Nhứt phiến băng tâm”

Và hết sức khen ngợi ḷng trinh nguyên thành khiết của con.  Xuân Tự con, mẹ hănh diện v́ con lắm. Mẹ đă đặt dải lụa “Nhứt phiến băng tâm” lên bàn thờ cha con, để cha con sung sướng v́ có người con gái đức hạnh vẹn toàn.

Xuân Tự và Phương Thành cùng nh́n lên bàn thờ.  Ảnh cha nàng đang mỉm cười bên dải lụa “Nhứt phiến băng tâm” rạng rỡ giữa hai ngọn bạch lạp lung linh.

 

*

 

Mười lăm năm trôi qua nhanh như bóng câu qua cửa sổ. Ni cô Xuân Tự nay đă thành Ni Sư Xuân Tự. Đôi chân Ni sư teo nhỏ lại cho nên Ni sư đi đứng rất khó khăn, phải luôn luôn có gậy để chống. Ni sư thường xem mạch và bốc thuốc cho đồng bào nghèo trong xóm. Ni sư cũng chăm sóc những người già yếu… Do đó ai cũng cảm mến thương kính đức độ từ bi của Ni sư.

Mấy năm nay, hai vợ chồng Tô Châu và Phương Thành vẫn sống hạnh phúc bên nhau và đă có được bốn đứa con kháu khỉnh, thông minh. Phương Thành đă sinh được hai trai, hai gái. Bà Xuân Tâm nay già lắm, gần tám mươi tuổi rồi.

Chuyện ngày xưa trôi qua như giấc mộng. Ni sư Xuân Tự thấy ḷng an lạc vô cùng. Nàng thiếu nữ xinh đẹp Xuân Tự giàu t́nh cảm ngày xưa, nay đă trở thành Ni sư Xuân Tự đức độ từ bi, vững vàng và nhất là hoan hỷ lắm. Thời gian là liều thuốc nhiệm mầu chữa lành hết tất cả những vết thương đau. Nhờ thấm nhuần giọt nước cành dương, Ni sư Xuân Tự đă t́m được bóng từ để nương náu đời ḿnh.  Ni sư cũng nhớ đến Mẹ, người Mẹ hiền cao quư đă nâng đỡ tinh thần Ni sư rất nhiều trong những ngày Ni sư mới xuất gia.

Bất giác Ni sư mỉm cười, tự nhủ:

- Mẹ ơi, con sẽ về thăm Mẹ hôm nay. Mẹ của con cao cả quá, tuyệt vời quá. Con được như ngày hôm nay là nhờ ân đức của Mẹ nhiều lắm. Mẹ tuyệt vời quá. Mẹ yêu quí của con.

Ngoài trời, nắng lên cao, ngập tràn cả khu vườn. Ánh nắng chan ḥa trên những đóa hoa Phù Dung đang rung rinh trong gió sớm…

 

Vườn Thiền, mùa An Cư 2535

Thích Nữ Như Ngọc