|
Do tính cách đọc thơ hoàn toàn chủ quan như đă nói ở trên, xin bạn đừng xem đây như một thiên khảo cứu hay một bộ sưu tập về thi ca Việt-nam. Tôi đọc bằng cảm xúc, không đọc bằng kiến thức. Nếu những lời bàn nào đó của tôi đối với một bài thơ mà không đúng ư tác giả th́ chẳng có nghĩa rằng tôi hiểu sai đâu, mà chỉ v́ tôi đọc thơ tác giả đó bằng cái hồn, cái giọng, cái cảm xúc của tôi đấy thôi. Xin đừng càm ràm, phiền trách. (Vả chăng, này các thi nhân, các bạn có thể nào chỉ tôi làm thơ cách sao mà không bị người khác hiểu sai ư không?) (trích LỜI THƯA của Vĩnh Hảo viết cho các trang "Đọc thơ")
Trinh Tiên
(1921 - 2020)
C̣n có bút hiệu là Trinh Nữ, Tâm Tấn. Làm thơ và nổi danh từ thiếu thời. Chưa bao giờ cắp sách đến trường; chỉ học ở nhà qua anh em, và hầu hết là tự học. Vậy mà bà đă có nhiều thơ và phiếm luận giá trị, nhiều người biết đến. Đă có vài thi tập được xuất bản. Là một nhà thơ miền Trung, bà đă cùng với nữ sĩ Thụy An (Bắc), Mộng Tuyết (Nam), kết nghĩa thành ba chị em văn nghệ đại diện của ba miền. Bà c̣n là nghĩa muội của cố thi hào Quách Tấn.
Thơ Trinh Tiên ảnh hưởng tinh thần Phật giáo. Trong chốn nhà thiền từ thập niên 1940 đến nay, chẳng mấy ai mà không biết đến thơ đạo của bà.
Nhưng hăy đọc thử thơ Trinh Tiên qua những bài thơ trong vị đời cay đắng. Ở đó ta nghe được một t́nh cảm tha thiết, một ước vọng khôn cùng cho nhân sinh, và trên hết, cái nh́n thật tinh tế, sâu sắc của bà luôn chiếu rọi từ những hoạt cảnh cho đến những góc cạnh hóc hiểm tăm tối lặng im của đời sống. Giọng thơ, ư thơ tràn trề sinh lực của một người nữ trầm tĩnh, bao dung, tha thiết thương yêu cuộc đời.
Khóc con
Xác con làm thơm Đất Nước Hồn con làm ngát gió mây H́nh hài môi thắm má hây Mưa run ai ấp, nắng gầy ai che? Nhớ thương ḷng Mẹ tái tê Ngày nào đất thả con về, con ơi! Mơ ảo măi giọng cười nét khóc Giáng Kim-đồng sắc ngọc thơm bông. Kiêu kiêu mẹ nhận kỳ công: Ngàn hương tứ-quư do ḷng sinh hoa. Môi son nốc giọt ngà âm ấm, Mắt nh́n Me thấm thấm nguồn thương… Ai giao rót huyết pha xương Con là tất cả phi thường, con ơi! Phút con biết sắp rời xa mẹ Mắt đăm nh́n… trào lệ đau thương. Oằn trên tay Mẹ phần xương, Phần hồn lẫn với nguồn thương, biến rồi! Ai nỡ cướp con tôi măng sữa, Chôn vùi sâu, cách cửa âm dương! Nơi đây hơi Mẹ ấm giường, Sao con nằm chốn gió sương mưa dầm? Dưới huyệt trũng, nắng hầm thiêu đốt Héo thân con, đau buốt ḷng Me! Mưa Đông rồi tiếp nắng Hè Đất vun cỏ đắp khôn che ấm t́nh… Này, Mẹ giữ áo xinh mấy chiếc Ấp bên ḷng thắm thiết hương son. Đêm đêm hư ảnh chập chờn Tay ôm siết áo, tưởng con nằm kề! Tâm cuồng loạn, mê mê tỉnh tỉnh "Con tôi đâu? Ai phỉnh đi rồi! Cửa Âm mở rộng cho tôi Nh́n con khoảnh khắc" mỉm cười trong mơ! Con, con hỡi! tóc tơ mấy sợi C̣n vướng theo mũ gối con đây! H́nh hài môi thắm má hây, Nhớ cười chim hót, nhớ say hương nồng?
Gió nước biến… bâng khuâng trầm ngát Đất lửa tan… man mác hương thơm Đêm đêm hư ảo chập chờn Ḷng rưng rưng khóc vọng hồn con thơ!
Mưa rơi trong chùa
Trời mưa có tắt lửa cuồng chinh? Tắt khói mờ mê của thế t́nh? Tắt nốt sân hờn âm ỉ cháy Th́ mưa! cho dịu kiếp nhân sinh …
Nhưng… vẫn mưa mà lửa vẫn khêu, Nhân sinh trôi giạt kiếp thân bèo, Sân hờn nước mặt rơi thành biển, Lửa bốc trong ḷng, lửa đuổi theo…
Th́ hăy ngừng mưa, khối nước trong! Làm sao tắt được lửa trong ḷng ? Tỉ tê trong lá niềm nhân sự, Thầm thỉ bên tường nỗi diệt vong… Sáng 10/12/1965
Chợ Tết
Dựa hờ cửa ngơ, mắt xa trông Rộn rịp người, xe, kẻ gánh gồng: Liến-xiến tha mồi chen chúc kiến, Lao xao t́m mật nức nao ong! Vàng, xanh, đỏ, tím, hồng pha lục Không bạc trong tay chớ có ḥng! Tôm, cà, cua, ḅ, gà, vịt, lợn Không cầm "giấy nớ" chớ ḥng trông. Tàu sang: Hường, Táo; Tây sang: rượu; Túi lủng th́… no mắt đói ḷng! Hàng tơ áo gấm chưa may được, Đừng mộng Xuân này đón cố-nhân. Người sang trăm thức tăng xuân vị, Kẻ tiện loay quay mấy quả ḅng! Công lư không đau thằng bạc-ác, Thanh bần chỉ thiệt kẻ hiền-nhân. Thời thôi, ẩn dưới đài thơ ngọc, Có có, không không, cũng cóc cần! Chen chúc xin nhường ai phía chợ, Quay nh́n sông núi Ư lâng lâng… Mai rùa kiếp tục thân mang nặng, Cánh hạc miền Tiên trí vượt tầng Mộng đắm Nghê-thường giao Vũ-Khúc, Hồn mơ Minh-nguyệt luyến Thanh-vân. Thiên Y núi Tháp sương huyền ảo, Sư Nữ chùa hương khói thoát trần… Cay đắng lưỡi từng tê vị thế, Ngọt ngào môi đọng chất Tiên-Trân: Phút giây "thoát xác" hồn mây núi, Để khối thân trơ gió bụi Trần! Sực tỉnh, mới hay ḿnh đăng trí: Kia ḱa, bên chợ khó chen chân Trai mua, gái trả, già xô trẻ: Thiên hạ tô bồi bộ cánh Xuân! 1958
Trầm tư đêm huyền
Hoàng hôn núi hút khối hồng Chim đêm vẫn mộng phiêu bồng b́nh minh Trăng vàng khuất nẻo phù sinh Gió khuya ước hẹn đăng tŕnh trăng sau Đường đời dẫu vấp chân đau Há quay lưng phụ nhịp cầu vô biên... Giấc khuya đầy động triền miên Nửa thương tục đế, nửa nguyền chân như Trăng nương gió lật trang thơ Đèn khuya bấc lụn, trầm tư đêm huyền.
Những Giọt Huyết Ngà
Đây ḍng sữa Me nấu bằng hơi thở Truyền từ nguồn huyết thống, suối thương yêu Huyết Me khô cho phần sữa thêm nhiều Me vâng lĩnh ư trời, ban con đó! Con uốn hai vành môi son thắm đỏ Ḍng huyết ngà tuôn theo nhịp vành môi Huyết thân Me, nhưng phép lạ tay trời Pha dịu ngọt trong đôi ḍng sữa ấm Mỗi tia sữa là mỗi luồng điện sống, Bú đi con! Hứng nhận cả ḷng say... Con nghĩ ǵ trong bộ óc thơ ngây, Mà mơn trớn như nâng vàng hứng ngọc? Me yêu quá, giọng cười và tiếng khóc Ai bày con tôi nói tiếng chim đây? Dễ thương chưa? Da sữa thắm hây hây Ai ướp cả muôn hương vào thớ thịt? Thương chẳng có chỗ cùng, thương tuyệt đích Me thương con thắm thiết lắm, con ơi! Cao như non? Cao sánh vút chân trời, Rộng như biển? Rộng lan trùm trái đất Con là tất cả ư niềm vui sống!
__________________
* Mời đọc "Đôi lời giới thiệu thi phẩm Cuối Đời Lọc Những Tinh Sương" của nhà thơ Tâm Tấn (Trinh Tiên)
|
