Do tính cách đọc thơ hoàn toàn chủ quan như đă nói ở trên, xin bạn đừng xem đây như một thiên khảo cứu hay một bộ sưu tập về thi ca Việt-nam. Tôi đọc bằng cảm xúc, không đọc bằng kiến thức. Nếu những lời bàn nào đó của tôi đối với một bài thơ mà không đúng ư tác giả th́ chẳng có nghĩa rằng tôi hiểu sai đâu, mà chỉ v́ tôi đọc thơ tác giả đó bằng cái hồn, cái giọng, cái cảm xúc của tôi đấy thôi. Xin đừng càm ràm, phiền trách. (Vả chăng, này các thi nhân, các bạn có thể nào chỉ tôi làm thơ cách sao mà không bị người khác hiểu sai ư không?) (trích LỜI THƯA của Vĩnh Hảo viết cho các trang "Đọc thơ")
Vơ Doăn Nhẫn
Ông là giáo sư Triết, dạy ở trường Vơ Tánh Nha Trang. Tôi không có duyên học Triết với ông. Chỉ được học ông hai lớp Giảng Văn lúc c̣n ở Đệ Thất và Đệ Lục (lớp 6 & 7 sau này). Những ǵ ông dạy lúc ấy, tôi trả lại ông từ sau mỗi niên khóa rồi; bây giờ chẳng c̣n nhớ chi cả. Chỉ nhớ mang máng ông giảng hay, kể chuyện và cười có duyên.
30 năm sau, t́nh cờ được gặp lại ông trên đất Mỹ. Tṛ nhớ thầy, thầy chẳng nhớ tṛ. Dĩ nhiên. Thầy-tṛ chẳng có kỷ niệm ǵ nhiều để kể cho nhau. Chỉ hỏi thăm nhau về đời sống; và tôi ngạc nhiên biết được là ông đang mở lớp dạy đàn. Lâu nay tôi không nghĩ ông là con người tài tử văn nghệ đến thế. Trong mắt tôi, ông lúc nào cũng là một nhà giáo nghiêm túc, đạo mạo... Hóa ra, tôi nh́n lầm. Đọc Rừng Phong, Thu Đă... tuyển tập văn thơ của ông (xuất bản năm 2000) mới thấy được con người thật của ông. Và chính nơi tác phẩm này, ông đă biểu lộ tài hoa lịch lăm của một nghệ sĩ đa năng, dạo lướt thong dong trên những cung bậc sâu thẳm dị thường của văn chương, triết học, và đặc biệt là thi ca...
Tôi vốn dốt về triết, nên cũng chẳng muốn bàn luận ǵ những bài biên khảo, tùy bút, truyện ngắn... của ông nơi tác phẩm ấy. Chỉ xin đọc nơi đây một vài bài thơ của ông. Đọc để thấy con người thi sĩ của ông. Đọc để không c̣n bị ám (cái) ảnh ông thầy giáo ngày xưa nữa.
Thơ ông là nỗ lực của cái thanh, cái đẹp, vươn khỏi sự dung tục tầm thường của đời sống chung quanh. Ông xác tín về khả năng cứu rỗi cuộc đời của nghệ thuật. Do niềm xác tín ấy, ông luôn nh́n thấy cái Chân, cái Thiện, và cái Mỹ ở bất cứ nơi đâu -- dù rằng có khi ông phải mỉa mai, châm biếm, và.đôi khi thách đố trước sự chèn lấn của điều xấu ác và phi nghệ thuật. Và nhờ thế, ông đă sống, đă lướt qua được bao phũ phàng, đắng cay, nhục nhằn trong một xă hội băng hoại, tuột dốc. Trong thơ, đôi lúc ông phải dùng những từ ngữ không được thanh để diễn đạt trung thực cái bẩn của con người và cuộc đời; dù vậy, ông vẫn cứ như hoa sen, thơm sạch trong miền xú uế. Ông đă thành công (dù con người ở nơi ấy, và cuộc đời ở nơi ấy, vẫn tiếp tục bẩn). Từ chức năng nhà giáo cho đến chức năng của một nghệ nhân, ông đều đă làm tṛn. Hai chức năng ấy, nơi con người ông, không mâu thuẫn chút nào. Đó là bản sắc của văn, của thơ và của con người ông vậy.
Sống Chết (1)
Trước nẻo thời gian ta bất lực
Đành ḷng để quá khứ đi qua
Tương lai? Cái chết là qui luật
Hiện tại phù du một sát na
Đường về xứ chết chừng bao dặm
Nắng đă lên bừng sáng lối đi
Có chắc nông sâu vùi một nấm
Đời chưa thấu, thấu lẽ huyền vi!
Giọng ḿnh hay tiếng của đêm đen?
Tiếng của đêm trường vốn đă quen
Giọng của ḿnh ôi sao quái lạ!
Thôi đành nhắn gió gọi tên em.
Hết ngủ nằm nghe trong vắng lạnh
Tim ḿnh đập nhịp thuở đôi mươi
Dù ta đến tuổi tri thiên mệnh
Sợ chết v́ chưa hiểu lư trời.
Đă hẳn môi tim rày khép măi
T́nh xưa gởi gió rủ mây bay
Nghe người đă chết sầu đơm trái
Rụng xuống mồ xanh ngủ giấc say.
Sống Chết (2)
Lạnh lẽo thê lương tường trắng toát
Một người bệnh nặng trở nằm nghiêng
Mơ hồ tiếng búa đinh chan chát
Đóng sập quan tài nắp ván thiên.
Giă biệt cung trời về ngục đất
Trầm ḿnh suối lửa gọi tên ta
Non cao tuyết trải quanh bờ vực
Nuốt chửng hồn người đội lốt ma
Hết ngủ nằm nghe trong vắng lặng
Giọng ḿnh hay tiếng của đêm đen?
Đường về cơi chết chừng bao dặm
Mà giữa hoàng hôn đợi nắng lên?
Đứng giữa hoàng hôn đợi nắng lên
Tà dương cứ ngỡ ánh b́nh minh
Sao hôm lặn ngỡ sao mai mọc
Cát bụi người về nát tuổi tên.
Thấy dáng mùa xưa trong nắng hạ
Thu vàng trải áo khắp rừng phong
Bài thơ thu trước ghi trên lá
Gió cuốn bay vèo giữa khoảng không.
Chết Giữa Lời Ca
Có một loài chim tên của em
Cũng chỉ hát về đêm
Lúc vườn đen rạng rỡ ánh trăng lên
Khi vũ trường ngợp khói thuốc hơi men
Sặc sụa trận cười nghiêng ngửa
Như những chiều êm ả
Đẫm sắc hương hoa
Của rừng xa theo gió lạ vào vườn.
Ôi rực rỡ vũ trường em hát xuống
Nh́n từ cao em ngỡ khúc nghê thường
Của cắc ké kỳ nhông và khỉ vượn
Thời hoang sơ đầy thác loạn mê cuồng.
Chim hót vườn trăng mũm mĩm
Ngây thơ như cảnh địa đàng
Bỗng một bầy heo ủn ỉn
Vén xiêm trật áo sỗ sàng
Chim hót đàn heo tủm tỉm
Lim dim tấm tắc nhạc vàng.
Em hát cho đời cho cả chim
Hồn nhiên như nhịp của con tim
Như sông nước chảy xuôi về biển
Ánh sáng ban ngày bóng tối đêm.
Người ta nhảy, ôm nhau, quên nhịp điệu
Nghệ thuật ǵ khi ít tỉnh nhiều mê?
Lời ca loăng trong không gian tục tĩu
Trời sinh chim nào hót để heo nghe!
Giữa bản t́nh ca lăng mạn
Họa mi thổ huyết đêm xuân
Máu đỏ hí trường b́nh thản
Vườn sao mắt lệ âm thầm.
Hiện-tại thương ǵ Kư-văng
Cầm ca mệnh bạc lẽ thường
Cánh hạc lưng trời lăng đăng
Bầy heo ưỡn ẹo về chuồng.
Sao rụng đường bay đứt đoạn
Ch́m trong bóng tối mịt mùng.
Vắng Tri Âm
Mỏi mắt chờ tri âm chẳng thấy
Đường chiều lữ khách chẳng c̣n ai
Người về chuốc rượu tim run rẩy
Mặc xác thân người uống miệt mài.
Tri kỷ khuyên ta đừng uống rượu
Rượu cay nồng đốt cháy tim sầu
Rượu hóa thời gian thành vĩnh cửu
Không gian thành vũ khúc muôn màu.
Mộng một chiều xuân thêu lụa nắng
Nhà bên bờ suối chỉ hai ta
Nghe đàn tri kỷ thương tay trắng
T́nh mộng đàn xa bạn cũng xa.
Tách Cà Phê
Ta nhen ngọn lửa bập bùng
Củi nỏ reo vui mùi bếp nóng
Môi khô nhớ tách cà phê nâu sẫm
(màu mắt em lẩn trốn giữa đêm đen)
Uống giọt mặn bâng khuâng tan chầm chậm
(lệ em cười) theo máu ấm về tim.
Buồn mũi kim len lỏi giấc cô miên.
Đĩa tách sứ thân em ngời tuyết trắng
Nước đen huyền thánh thót nhạc thời gian
Tỏa sực nức mùi thơm sao vị đắng
Khuấy không gian t́m một thoáng mơ màng
Yêu khổ quả
Sầu đêm
Hương nhớ lửa
Em dịu mềm quyến rũ tựa phù hoa
Ngày soi gương bắt gặp tháng năm qua
Ôm nức nở t́nh thiên đường rệu ră.
Ảo Vọng
Kẻ đứng bên kia bờ ảo vọng
Nh́n theo cơn lốc xoáy gịng đời
Thuyền ai bốc lửa, tim ai bỏng
Tuyết đổ, hoa hoan lạc ră rời.
Đă trót không làm hoa hiện hữu
Đừng buồn hoa nở dưới mưa đông
Mơ người từ độ hoa đương nụ
E ấp vườn xuân ngập nắng hồng.
Đốt đuốc giữa trưa t́m hiện hữu
Đêm về khắc khoải với hư vô
Liêu trai yểu điệu quỳ dâng rượu
Mả lạng Vu sơn chợp giấc hồ.
Tỉnh giấc vàng kê, say giấc bướm
Quỳnh hoa nở trắng giữa đêm đen
Chung trà để nguội hương không đượm
Hứng giọt sương khuya rụng ướt thềm.
Đập vỡ thời gian t́m vĩnh cửu
Ôm chầm hiện tại thoắt phù du
Quên đi huyền sử trăm năm cũ
Chẳng có ai người khóc Tố Như.
Trở lại trần gian t́m một thuở
Nguồn Đào, Lưu Nguyễn nhớ sông Tương.
Kỷ niệm xa xưa toàn vụn vỡ
Người ôm mặt khóc giữa vô thường.
T́nh Trăng
(tặng những tâm hồn yêu trăng)
Trăng ơi ta ướm một lời
Trần gian đếm được mấy người yêu em?
Đời buồn tàn tuổi hoa niên
Đợi em từ lúc chiều nghiêng dáng sầu
Thiếu em mây nước đục ngầu
Thiên đường địa ngục một màu hồng hoang.
Nhớ em lầu nhớ hạc vàng
Tầm dương vắng bặt kẻ đàn người nghe
Em về bạc suối vàng khe
Kim cương thác đổ pha lê mặt hồ.
Em về hiện thực thành mơ
Ḍng đời cát bụi ḍng thơ diễm t́nh.
Hoàng hôn, em gọi b́nh minh
Mời em rượu cúc xem quỳnh nở hoa.
D́u em về tận pḥng ta
Đừng cho chú Cuội cây đa lẻn vào
Bên trời chớp mắt v́ sao
Người ra đóng cửa t́m vào ái ân
Thơm em da thịt trắng ngần
Yêu em thể phách tâm thần tả tơi
Tàn đêm tiếng vạc lưng trời
Em đi khuất nẻo non đoài mù sương
Đời ta một kiếp không thường
Hương hoa vẫn ngát cuối đường hư vô.
Trăm năm về một nấm mồ
Chờ em vầy cuộc giấc hồ liêu trai.