Trên tay bạn là một tập thơ hai thi phẩm,
gồm BƯỚC NHẢY CHẬP CHÙNG và TRỜI XANH ĐẤT LỤC. Hai thi phẩm được nhà thơ sáng
tác cách nhau mười năm (năm Nhâm Tuất 1982 -- năm Nhâm Thân 1992). Rồi từ năm
thứ mười ấy đến nay lại trải thêm năm năm nữa mới thực sự là đầy đủ nhân duyên
để góp mặt với đời.
Có thể nói là tập thơ dường như đă nằm
im dưới một lớp bụi dày để chờ đợi tới ngày hôm nay, khi được một tri âm thi
sĩ của Viên Thông nâng niu xuất bản.
Tôi, một người bạn của tác giả, xin được
thay mặt bạn ḿnh (hiện c̣n trong nước), ngỏ lời cảm tạ tấm ḷng yêu thơ của
đại đức viện chủ chùa Viên Thông.
Nhưng tại sao một nhà tu không lo xây
chùa, tạc tượng, in kinh... lại lo chuyện in tập thơ của một nhà thơ thế tục?
-- Ấy chẳng qua là v́ trong cái trăn trở của thi nhân tác giả, nhà tu cảm nghe
được tiếng vọng của sinh tử dội lại từ bên kia bờ sông thế tục; mà tiếng vọng
ấy lại cưu mang tự chính nó trọn vẹn cái phẩm chất tinh tuyền đạo vị của bờ
bên này. Mới học đạo th́ thấy Sinh và Tử là cặp song sinh; nhưng phải đi xa
hơn mới thấy Sinh-tử và Niết-bàn chính là một cặp song sinh không thể tách rời.
Không có Niết-bàn nào hiện hữu ở ngoài Sinh-tử. Không có Sinh-tử nào lại chẳng
hàm chứa cốt tủy của Niết-bàn tịch tịnh. Cho nên, thể cách chập chùng của
những bước nhảy trong tập thơ này đă được biểu hiện không phải chỉ ở phần nội
dung mà ngay cả ở phần h́nh thức. Cứ một chữ, một câu của Tâm Kinh Bát Nhă,
đều được đồng vọng bằng một lời thơ tự nhiên tuôn chảy từ bến bờ bên kia, bến
bờ phía dưới. Bên này bên kia dội vào nhau, bên trên bên dưới dung chứa nhau,
quyện lấy nhau trong nhịp bước song hành mà bất nhị, song sinh mà bất sinh...
Cái tuyệt của BƯỚC NHẢY CHẬP CHÙNG là ở chỗ đó.
Được biết trong thời gian viết BƯỚC NHẢY
CHẬP CHÙNG, nhà thơ Phù Du tự nguyện cạo trọc đầu và tịnh khẩu một thời gian
như một nhà sư khổ hạnh. Mười năm sau, nhà thơ bệnh nặng phải vào bệnh viện
giải phẫu, trải qua một cơn thập tử nhất sinh, và chính trong thời gian này,
thi phẩm TRỜI XANH ĐẤT LỤC được hoàn thành.
Tác phẩm thứ hai này lại cũng là những
bước nhảy chập chùng nhưng dữ dội hơn, thơ mộng hơn, sâu sắc và tinh nét hơn.
Nó đẩy tác giả một bước thật xa, ra khỏi cái vận hành khuôn khổ của thế giới
nhị nguyên, của đối đăi, của thiện và ác, của đúng và sai, của trái và phải,
của đời và đạo, của tử và sinh, của tử sinh và niết bàn... Nó chính là lời bỡn
cợt của một kẻ trí tuệ rất ư ngông cuồng trước cơn đau và những vật vă oan
nghiệt của cuộc đời.
Người đọc sẽ thấy rằng trong khi BƯỚC
NHẢY CHẬP CHÙNG diễn đạt Bát-nhă một cách nghiêm túc th́ vẫn c̣n lẩn quẩn
trong ṿng văn-tự Bát-nhă; c̣n TRỜI XANH ĐẤT LỤC th́ đă nhảy vào một
tŕnh tự cao hơn: Quán-chiếu Bát-nhă. Ở đây, trong cơn đau khốc liệt và
những ngày dài buồn tẻ ở bệnh viện, thi nhân vẫn mở to đôi mắt và dỏng đôi tai
để lắng nghe và để nh́n, để quan sát, để chiêm nghiệm tất cả những âm thanh
h́nh sắc của cuộc đời bằng trí tuệ sáng ngời của một kẻ đứng chơ vơ bên bờ vực
thẳm. Sự quán chiếu ấy như một cơn đại định kéo dài qua 42 công án của tự tâm,
cho đến khi thi nhân rời bệnh viện và trở về nhà chào đón một mùa xuân mới. Và
đón cả con trăng đầu mùa:
trăng non
ồ, trăng non
mọc bên trên bầu trời ảo hóa
sương sa chậm
đọng trên bờ mi khép
hơi thở dài
đậu lại bên kia thiên thu.
(án 42)
42 công án của thi nhân tự đặt cho ḿnh
đă được khép lại ở những câu cuối cùng ấy. Khép lại mà kỳ thực là mở ra. Mở ra
cánh cửa không cánh. Mở ra một phương trời thiên thu.
Tôi tự hứa không nói nhiều về tập thơ
của bạn ḿnh, nhưng cầm bút lên rồi th́ không ngăn được phải nói; mà nói th́
chẳng nói được ǵ nhiều như thi nhân đă nói trong hai thi phẩm này. Thôi th́
xin kết thúc nơi đây bằng một lời cảm tạ sâu xa gởi đến chàng thi sĩ ṛm ở quê
nhà, và một lần nữa cảm tạ Viên Thông đă cho xuất bản thi tập này.
Đêm
ở lại chùa Viên Thông, Long Beach
California, ngày 7 tháng 7 năm 1997
Vĩnh Hảo
