ÁNH LỬA VƯỜN ĐÊM
Lam Khê
Trời tối mịt. Mưa rả rích. Mưa giăng giăng kín lối. Con đường tắt dẫn qua các khu vườn lầy lội ngập nước. Không nhìn thấy gì, thầy ngước lên trời dõi tìm một ánh sao đêm. Có tiếng xe lửa xập xình từ xa. Từng đóm sáng vụt qua nhanh trong đêm vắng. Không gian thoáng dậy mùi hương hoa cải nồng nàn, quen thuộc.
Đêm tối. Đường về chùa không còn xa, nhưng bước chân thầy đã thấm mỏi. Đôi dép cao su lấm bùn lê từng bước dài nặng trĩu, rồi dừng lại bên ngoài một chái hiên. Ánh sáng hắt ra từ bóng đèn dầu tim nhỏ, soi tỏ dáng thấp bé của bà lão đang lui cui dọn dẹp. Thầy cất tiếng hỏi sau một hồi ho khan buốt lạnh:
- Khuya rồi. Sao bà Tư chưa ngủ?
- À! Thầy mới về. Tôi che lại mấy vại dưa. Hồi chiều thằng Bính lấy một ít đem sang chùa. Sợ nó đậy không kín. Mái hiên này hễ trời mưa là dột hết. Tụi nhỏ chưa lợp lại được. Chắc phải đợi qua hết vụ rau.
- Vài hôm nữa, thầy sẽ sang lợp lại cho bà…
- Thôi… thôi- Bà Tư lắc đầu phản đối- Nhà này con cháu đông lắm, để chúng làm thầy ạ. Thầy làm vậy là tụi nó tổn phước chết. Thầy còn bao nhiêu công việc.
- Công việc nào có lợi cho bà con thì làm. Khi chùa có việc, cả xóm cùng đến lo liệu mà. Vả lại, đang vụ gieo trồng. Ai cũng bận.
- Ôi! Ba chuyện này tụi nhỏ rỗi lúc nào làm lúc nấy. Gấp gáp gì đâu thầy. Hồi nãy nghe thầy ho. Để tui đưa thầy củ gừng về chùa bảo thằng Bính đâm nhỏ ra rồi chế nước sôi uống. Thầy về tối quá, lại gặp trời mưa. Rủi bị cảm lạnh thì khổ.
- Được rồi, Bà Tư. Chùa có sẵn gừng. Mưa cũng tạnh. Thầy về chùa tắm nước nóng, uống tách trà gừng là khỏi ngay. Bà Tư đi ngủ sớm cho khỏe. Mà Bính không ngủ với bà sao?
- Nó bảo thích ngủ trên chùa hơn. Tối yên tịnh học bài. Khuya lúc thầy công phu nó cũng trở dậy học. Chứ ở nhà nó nướng tới sáng bét. Lâu nay tui ở một mình, ngủ một mình quen rồi. Giờ này mà vào mùng cũng không ngủ được. Tuổi già mà...
Thầy chào bà Tư rồi đi nhanh về chùa. Bà lão sống một mình trong căn nhà thờ họ rộng lớn. Con cháu cũng ở quanh quẩn. Bà lão đã hơn tám mươi, lưng còng hẳn xuống, mà dáng đi vẫn nhanh nhẹn mạnh khỏe. Từ ngày có thầy về, bà vui lắm: - Lâu rồi thầy ạ! Chùa có đó mà không có sư. Chờ đợi mãi. Có thầy về... tụi tui chẳng khác nào như cây khô lâu năm, gặp trận mưa rào tưới tắm.
... Bính chong đèn ngồi học bài trên nhà giảng. Thấy thầy về, cậu bé vội đứng lên:- Con vừa hâm cơm và thức ăn. Trên bếp có ấm nước nóng…
Thầy cởi áo ngoài ra, rũ nước mưa:- Thật làm phiền con quá! Thầy dùng cơm ở nhà đám rồi. Thôi để mâm cơm đó làm điểm tâm buổi sớm mai. Bấy giờ thầy đi tắm cái đã. Con học bài xong, nhớ đóng cửa tắt đèn rồi đi ngủ.
Bính rót một tách trà đưa cho thầy:- Con pha trà nóng với gừng, thầy dùng cho giải cảm.
Thầy cười:- Thầy có cảm mạo gì đâu. Nhưng trời lạnh uống trà gừng cũng ấm bụng.
Khuya. Trời lại đổ mưa. Sau thời công phu, thầy bước ra hiên tập vài động tác thư giản. Giờ này, người trong xóm đã trở dậy. Mọi người tất bật sửa soạn chở rau lên chợ huyện cho kịp. Những bó rau cắt tỉa bó sẵn từ chập tối. Cơn mưa cuối mùa kéo dài làm hư hại hết những khu vườn rau cải. Mấy ngọn đèn dầu trong xóm chập chờn chao liệng trong mưa. Mưa cuối mùa, dai dẳng, thấm lâu.
Ngọn đèn pin quét sáng đoạn đường ranh bên hông chùa. Thầy nhìn theo chiếc xe thồ rau vừa đi qua, cất tiếng hỏi:- Chà! Trời mưa gió thế này mang rau ra chợ bán được không chú Sáu?
Tiếng xe dừng lại cùng giọng nói với qua hàng rào dâm bụt: - Bán được đồng nào hay đồng đó thầy ơi. Rau tới lứa, để ở nhà trời mưa gió cũng hư bỏ hết. Mà thầy dậy sớm vậy?
-Ừ! Công phu khuya xong là thầy thức luôn.
Tiếng xe cọt kẹt xa dần. Trời chưa sáng tỏ. Thầy đưa tay xoa xoa mặt cho bớt lạnh rồi đi xuống bếp. Bính đang nhúm lửa. Anh lửa bập bùng soi tỏ gương mặt cậu bé đang lớn.
- Làm gì nhúm bếp sớm vậy con ?
- Dạ con nấu nước châm bình thủy để thầy pha trà… Chốc nữa lại hâm cơm.
- Chừng nào thầy uống sẽ tự nấu được mà. Con lo học bài đi. Sắp thi cử rồi.
- Con vừa học bài vừa nấu nước, cũng đâu mất thời gian lắm, thưa thầy.
- À! Thầy vừa thấy ba con đẩy xe rau đi ngang qua chùa. Tội nghiệp ông già. Trời mưa gió cũng phải đi bỏ rau, thật vất vả quá. Chị Hai con làm công nhân, lương có khá không?
- Dạ! Mỗi tháng chị cũng gởi về phụ ba má lo cho các em ăn học…
- Thôi con học bài đi, để thầy coi cho. Ráng thi cho đậu. Nếu vào Sài Gòn, thầy sẽ gởi con vào chùa sư phụ thầy. Có chỗ ở yên ổn, khỏi lo tiền ăn ở…
- Chị Hai làm ở Sài gòn. Con sẽ ở chung với chị... Chứ ở chùa con thấy ngại lắm.
- Ngại gì con. Chị con làm công nhân cũng ở nhà mướn. Chùa sư phụ thầy xưa nay có tâm nguyện giúp đỡ sinh viên nghèo hiếu học. Hiện có mấy cậu nhỏ đang trọ học.
Đun thêm vài que củi vào bếp lửa đang cháy bùng, thầy đội nón lá rồi cầm chiếc đèn bảo đi ra thăm vườn. Khu vườn chùa chỉ là khoảnh đất nhỏ nhưng thầy cũng trồng đủ các loại rau cùng vài cây ăn quả. Thấy thầy chăm chăm bón bón mấy luống cải, người trong xóm đi ngang ai cũng nói:
- Thầy trồng làm chi cho cực. Thích ăn rau cải gì, nói là tụi con nhổ mang sang ngay. Nhà nào cũng trồng rau… cúng dường thầy cho có phước.
Thầy cười:- Tại thầy thích lao động cho mạnh tay mạnh chân đôi chút… Hơn nữa để đất trống cũng uổng. Trồng để có không gian xanh… lại thú vị được nhìn ngắm thành quả lao động của mình. Và cũng tiện. Muốn ăn rau gì, ra vườn là có ngay.
Thầy từng là người làm vườn khi tuổi còn thơ bé. Nhưng tuổi thơ chỉ thích hiếu động, ưa rong chơi, hái hoa bắt bướm, dẫm cả lên mấy luống cải mẹ vừa gieo hạt. Lúc ra vườn, nhìn những dấu chân nhỏ xíu, mẹ gọi đứa con trai đến rồi nhẹ nhàng nói: “ Những hạt cải đang nẩy mầm trong lòng đất. Những con bướm vàng thoát sanh từ hoa cỏ. Tất cả mọi sinh vật đều có sự sống tự nhiên và chúng ta không có quyền hủy diệt chúng, dù là vô ý vui chơi”
Năm tháng sống đời xuất gia, thầy nỗ lực chuyên tu học tập với mong muốn được dự vào đoàn giảng sư thành phố. Rồi một lần, theo sư phụ đưa đám một người quen về đây... Một vùng đất mới, cư dân chuyên nghề trồng rau cải. Thầy thích thú như bắt gặp một miền tuổi thơ xa lắc. Thầy dạo qua khắp nơi, sắn tay áo cùng mọi người làm vườn. Tưởng chỉ vui chơi dăm bữa. Chẳng ai ngờ có ngày thầy trở lại...
Ngôi chùa tọa lạc nơi cuối xóm, từ khi Thượng Tọa trụ trì viên tịch thì cổng trước ngõ sau luôn đóng kín. Lau sậy mọc lan từ ngoài đến tận trong sân. Chim chóc kéo về làm tổ trên những táng cây, mái ngói, hót vang cả ngày. Đêm đến lũ mèo hoang tụ tập rên rỉ gầm gừ rượt đuổi y như ở bãi tha ma. Không biết các vị bô lão trong làng đưa sư phụ đi tham quan chùa nói những gì, khi trở về, Người liền nhóm họp chư huynh đệ lại:
- Phật tử ngoài ấy... Họ thỉnh cầu tha thiết quá và sư phụ cũng đã nhận lời hứa khả. Sư phụ chẳng biết tính sao hơn là mong muốn thiện ý hỗ trợ của các ông. Thôi thì vầy... Huynh đệ mỗi người thay nhau ra đó làm Phật sự nửa năm. Vừa trông coi Bổn Tự, vừa gieo duyên giáo hóa dân làng. Đợi sau này gặp người hữu duyên thì giao lại. Các ông thấy thế nào?
Mấy huynh đệ im lặng, như thể đang bận suy nghĩ điều gì lung lắm. Sư phụ quay nhìn khắp lượt, rồi dừng lại nơi thầy. Người hắng giọng ồn tồn:
- Ông đã học xong các chương trình Phật Học, đang lúc rảnh rỗi. Vậy thì ra đó trước một thời gian xem sao. Vừa tịnh dưỡng yên tu vừa trợ duyên hóa đạo cho người...
Thầy hoan hỷ vâng lời sư phụ. Nửa năm, thời gian cũng qua nhanh. Nhưng từng ngày, từng tháng trôi qua. Vậy mà đã ba năm. Mấy lượt thầy quay về, rồi lại khăn gói trở ra. Những huynh đệ, người còn bận học lo thi… Người vừa xong chương trình này, lại đăng ký khóa học khác… Ai cũng có lý do chính đáng để thoái thác. Thầy cũng định bỏ mặc. Nhưng thầy không thể. Thầy không thể đánh mất niềm tin cùng sự kỳ vọng của bao người. Và thế là thầy ở lại, yên lòng làm một ông Từ sớm tối lo tụng kinh niệm Phật. Những trang giáo án, thầy soạn với dự định khi về sẽ thưa sư phụ đi giảng dạy các nơi, còn nằm yên bên góc kệ. Ở một nơi im vắng như thế này, thầy cảm nhận như ngày dài hơn và đêm cũng sâu hơn. Ngày ngày thầy chăm chút làm vườn. Đêm đêm, chìm vào giấc ngủ thầy lại nằm mơ thấy mình trở về bên mẹ... Trở về bên khu vườn của mẹ. Của một thời tuổi thơ. Mẹ không còn. Khu vườn cải hoa vàng lâu rồi chẳng còn ai tới lui chăm sóc.
“Y báo chánh báo mỗi người mỗi khác. Nhưng ở đâu cũng là Phật là chùa. Phật đã bổ xứ ông về nơi chúng sanh cần. Ông nên tùy cảnh tùy duyên làm Phật sự...” Lời sư phụ dạy, thoạt tiên làm thầy cảm thấy khó lòng thích ứng ngay được với hoàn cảnh. Một cảnh chùa quê vắng lặng, nhịp sống đơn điệu tẻ nhạt mà thầy còn biết bao ước vọng lớn lao khác. Bao đêm, thầy ngồi bên khung cửa sổ, dõi theo tiếng còi tàu xa khuất ngoài kia. Tâm trạng của người ngóng chờ đoàn tàu cuối ngày chạy qua... như chờ đợi âm vang của ngày cũ vọng về. Tiếng còi tàu đi qua. Từng đóm lửa trong khu vườn đêm lịm tắt. Thầy vẫn ngồi yên. Lắng nghe tiếng tích tắc của dòng thời gian đang khua động sự sống. Đêm tàn. Rồi ngày đến. Bình minh lại tỏa sáng nơi phía chân trời.
* * *
Ánh nắng chiều xuyên qua cửa sổ làm thầy thức giấc. Bước ra sân, thầy ngạc nhiên nhận ra cây cỏ trong vườn dịu dàng lan tỏa một sắc xuân. Mấy giồng cải ươm xanh nỏn mượt mà. Những bụi hoa sứ bị trốc gốc hôm trước, nay đã bắt đầu đâm cành kết nụ. Một năm đầy mưa bão. Mưa tạnh. Nước cũng rút nhanh. Mọi người lại bắt tay vào công việc cho kịp thời vụ. Các ngã đường về thôn xóm trải nhựa, tiếng xe máy nhộn nhàng, tiếng người cười nói rộn ràng tất bật. Màu xanh lan tỏa. Màu xanh của sự bình dị, trong lành, miên viễn.
Mấy chú tiểu đang bắt giàn cho dây mướp leo nơi cuối khu vườn. Bính cũng có mặt. Cậu sinh viên năm cuối vừa trở về thăm nhà. Vẫn mang màu da đen sạm và nhanh nhẹn, Bính cuốn hút mọi người vào công việc bởi sự nhiệt tình năng nỗ. Bính ngồi khuất bên đống cây chà, cậu giật mình ngẩng lên khi nghe tiếng thầy :
- Con mới về hả Bính?
Bính đứng lên chắp tay thưa:- Bạch thầy! Con về mấy hôm rồi.
- Một năm chỉ có mấy ngày về quê, con không ở nhà lo phụ với ba. Sau mùa mưa bão, công việc thật bề bộn. Còn chuyện chùa thì cứ thủng thẳng... Thầy vừa chấm bài thi lớp Phật học trên Tỉnh xong. Định ngày mai bắt tay thu dọn vườn tược. Không ngờ các con giỏi thật...
Bính nhỏ nhẹ thưa:- Dạ... Vườn bên nhà con gieo hạt xong rồi, kịp mùa bán Tết. Thầy lo việc Phật sự nhiều nơi, mấy chú thì bận học. Chỉ vào dịp này con mới đến chùa làm công quả... gọi là đền trả chút ân đức của thầy...
Thầy cười lớn :- Chà! Chàng kỹ sư tương lai cũng biết ăn nói văn vẻ dữ há! Mà này, Sư ông có khỏe không con? Qua năm, thầy dẫn mấy chú về đảnh lễ sư phụ, luôn tiện gởi gắm mấy cậu học sinh dự thi năm tới.
Bính ngồi xuống kể lại chuyện trọ học cho thầy nghe. Chùa sư ông tọa lạc nơi vùng ven, nên vắng vẻ yên tịnh. Sau chùa có đường xe lửa chạy qua. Mỗi ngày ngồi học bài, Bính và đám sinh viên thường dõi theo mỗi chuyến tàu ngược xuôi nam bắc. Bính thấy làng quê mình trên mỗi toa tàu, trên từng khuôn mặt người hiện qua ô cửa nhỏ. Làng quê nghèo khó dưỡng nuôi những người con xa xứ đi tìm ước vọng tương lai. Và tiếng chuông chùa nơi miền đất phương nam ấm trải tình người đã hun đúc nên bao niềm tin chí hướng vẹn toàn.
- Năm tới ra trường rồi? Con dự định về quê, hay ở lại thành phố tìm cơ hội tiến thân như bao người khác.
- Con sẽ trở về quê - Bính nói quả quyết - Con học Nông lâm là để về cống hiến cho quê hương với khả năng có thể. Từ khi còn ở nhà, con đã học được lòng vị tha trang trải của thầy. Sư ông và quý thầy luôn nói như vậy. Thầy đã từ bỏ bao ước mơ nơi phố thị, sẵn sàng đi đến những nơi xa xôi vì chúng sanh, vì mọi người...
Thầy cười nhẹ, lắc đầu:- Thầy cũng chỉ làm theo bổn phận và khả năng thôi, con ạ.
Trời tối dần. Hai thầy trò còn mải mê nói chuyện. Đèn bên đường tỏ sáng. Vài đóm lửa trong khu vườn đêm cũng bừng lên những sắc màu lung linh kỳ ảo. Mùa xuân đang trở về. /.
Lam Khê