CHỮ TÂM KIA MỚI BẰNG BA CHỮ TÀI
Đào Văn B́nh
Em yêu dấu:
Cụ Tiên Điền Nguyễn Du đă cô kết Truyện Kiều bằng hai câu:
Thiện căn kia bởi ḷng ta
Chữ Tâm kia mới bằng ba chữ Tài
Vậy chữ Tâm là ǵ mà nó vượt trội và đáng quư trọng hơn hẳn tài năng của con người ?
Cội nguồn của chữ Tâm:
1)V́ thiện căn vốn bởi ḷng ta cho nên chữ Tâm không phát xuất từ Thần Linh (God) mà nó phát xuất từ bản chất thuần lương vốn có của con người: “Nhân chi sơ tính bổn thiện”. Chữ Tâm không do cầu xin, cầu nguyện, van vái, thờ cúng mới có. Chính v́ thế mà Lục Tổ Huệ Năng đă nói rằng “bản lai vô nhất vật”. Cũng không cần phải tuân theo lời răn dạy của bất kỳ một tôn giáo nào mới có chữ Tâm. Chữ Tâm thuộc về tiên nghiệm chứ không thuộc về hậu nghiệm.
Tuy nhiên chúng ta phải công nhận rằng nếu được giáo dục và tu dưỡng th́ chữ Tâm sẽ được bảo bọc giữ ǵn, tức không bị lu mờ, sẽ sáng tỏ giống như tấm gương được lau chùi. Song điều đó không có nghĩa là phải có giáo dục th́ chữ Tâm mới hiển lộ. Rất nhiều bộ tộc, rất nhiều người chẳng thụ huấn một nền giáo dục nào mà chữ Tâm cũng vẫn có. Ngay ở loài vật cũng vậy. Một con ngựa đau cả tàu không ăn cỏ. Voi con bị bệnh không đi được, voi mẹ ở lại quấn quít cho đến khi nào voi con chết hẳn mới chịu bỏ đi. Một con chịm bị đạn, đàn chim xà xuống kêu tiếng bi thương cho đến khi biết chắc bạn ḿnh đă chết mới chịu bay đi.
2) Ngoài ra chữ Tâm cũng không liên quan ǵ đến sự thông minh. Người thông minh có khi lại là người ác độc nhất không biết chừng. Bằng cớ là các dân tộc văn minh đă dùng sự thông minh của ḿnh để đi đô hộ, bóc lột, tàn sát, triệt hủy tôn giáo, văn hóa của những dân tộc kém thông minh hơn họ.
Nội dung của chữ Tâm là ǵ?
1) Đó là ḷng biết xót thương (động tâm): Chẳng hạn thấy người nghèo khó, hoạn nạn ta động ḷng trắc ẩn.
2) Đó là ḷng ngay thẳng, thành thật: Người đời thường nói: Tâm địa ngay thẳng tức không quanh co, gian dối, che đậy, ngụy biện.
3) Đó là ḷng cảm thông, tha thứ: Người đời thường nói "chín bỏ làm mười".
4) Đó là ḷng bao dung: Tức tâm địa rộng răi, tấm ḷng quảng đại.
5) Đó là tấm ḷng tốt (tấm ḷng vàng): Biết an ủi, chia xẻ, biết giúp đỡ.
6) Đó là tấm ḷng từ bi: Chẳng hạn như tâm Phật
7) Đó là tấm ḷng hỷ xả, cởi mở, không câu thúc: Không thắc mắc, không thù dai, không hờn oán, ghen ghét đố kỵ. Người đời thường nói: Bụng để ngoài da.
8) Đó là tấm ḷng hy sinh: Thương người như thể thương thân
9) Đó là ḷng biết chia sớt, bố thí. Thấy người hoạn nạn th́ thương. Câu nói này hàm ngụ t́nh thương không phân biệt tôn giáo, chủng tộc, màu da. Cứ thấy người hoạn nạn th́ thương.
10) Bằng chữ Tài th́ ḿnh nghĩ cho ḿnh, nghĩ về ḿnh. Bằng chữ Tâm th́ nghĩ về người, nghĩ đến người. Bằng chữ Tài th́ có kẻ được người thua. Bằng chữ Tâm th́ ai cũng như ai “Tứ hải giai huynh đệ”, chẳng ai giầu ai nghèo, chẳng có cao có thấp, chẳng có sang hèn.
11) Bằng chữ Tài th́ cái Tôi, cái Ngă lồ lộ ra đó. Bằng chữ Tâm th́ cái Tôi, cái Ngă tan biến mất và thể nhập vào tha nhân hay vào Đại Ngă. Khi vua Sở nói rằng “Vua nước Sở mất ngựa th́ người nước Sở được ngựa.” là nhà vua đă nói bằng cái Tâm, bằng sự an b́nh của toàn dân chứ không bằng lư trí.
12) Bằng chữ Tài, cái Tôi hay con người chúng ta thu hẹp lại nhỏ xíu và trở nên ích kỷ. Bằng chữ Tâm con người chúng ta lớn tựa hư không.
13) Tài ở chỗ này nhưng chưa chắc đă tài ở chỗ kia. Cái Tài tạo ra sự tranh đua, ghen tuông, đố kỵ “chữ Tài liền với chữ Tai một vần”. Nhưng cái Tâm th́ ai cũng thương mến, do đó nó xuyên suốt, vô ngại, ở đâu cũng dung thông được. Do đó cái Tài thường hay chết yểu, c̣n cái Tâm th́ bất tử.
Nếu nội dung của chữ Tâm là như vậy th́ tận cùng sâu thẳm của chữ Tâm cũng chính là chữ Tài. Cái tài thu phục nhân tâm, tài đem lại hạnh phúc, t́nh thương cho ḿnh và cho muôn loài.
Thảm họa của thế giới ngày nay là con người không sống bằng chữ Tâm mà sống bằng sự cầu nguyện. Người ta cầu nguyện Thần Linh để có thêm sức mạnh tiêu diệt kẻ thù. Người ta van vái Thần Linh để hỗ trợ cho sự chiến thắng, giành giựt của họ. Người ta cầu nguyện, van vái Thần Linh để ban phát cho họ có thêm nhiều của cải vật chất. Anh chưa thấy người ta cầu nguyện để cho người khác cùng tiến lên, cùng giàu có, hạnh phúc như ḿnh, ngoại trừ Phật Giáo.
Khi chúng ta cầu nguyện cho tất cả mọi người được ăn được nói như chúng ta, được sung sướng như chúng ta, được trí tuệ minh mẫn như chúng ta, được thong dong tự tại như chúng ta, được kính trọng như chúng ta đang được kính trọng.
Khi chúng ta đem tất cả sự thành công của ḿnh mà hồi hướng về tất cả, biết ơn tất cả rồi cầu nguyện cho tất cả mọi người đều thành Phật… th́ chúng ta đă thực sự sống với chữ Tâm.
Nghi thức Hồi Hướng kết thúc mọi khóa lễ của chư tăng, ni, cư sĩ và Phật tử cho thấy người con Phật không bao giờ lưu giữ lại cho ḿnh cái ǵ, mà chuyển tất cả những thứ đó đến chúng sinh ở mười phương cơi để cùng tận hưởng những phúc lợi như ḿnh.
“Nguyện đem công đức này,
Hướng về khắp tất cả,
Đệ tử và chúng sinh,
Đều trọn thành Phật đạo.”
Nếu ai cũng biết ”hồi hướng” như vậy th́ một chiến công là sự hy sinh xương máu của tướng sĩ từ trên xuống dưới. Sự cường thịnh của một quốc gia là nỗ lực vun bồi của toàn dân từ thế hệ này sang thế hệ khác. Sự thành công của nền giáo dục là do tấm ḷng yêu nghề của quư thầy cô, tinh thần trách nhiệm của phụ huynh, học sinh, sự hỗ trợ của chính quyền và xă hội, và đó cũng là niềm hănh diện chung của quốc gia. Nói xa hơn nữa, sự tu hành chứng đắc của một vị sư cũng là nhờ ơn chư Phật, chư Tổ trong quá khứ, các bậc thiện tri thức trong hiện tại, sự cúng dường của hàng Phật tử khắp nơi và công lao ǵn giữ an toàn xă hội để các vị có nơi chốn an tĩnh tu hành.
Cho nên trong kinh điển, các hàng Bồ Tát chứng đắc v́ có trí tuệ lớn, đều hồi hướng công đức đến muôn loài chúng sinh, vừa để nhớ ơn, vừa để diệt trừ “ngă tướng” trong con người ḿnh.
Chữ Tâm vĩ đại như thế đó. Vậy th́ anh và em cùng sống với chữ Tâm chứ đừng sống với chữ Tài em nhé.
Đào Văn B́nh
(California 13/2/2012)