MÂY LÀ NƯỚC
Vĩnh Hảo
(Kính tặng 400 Thiền sinh Tu Viện Bát Nhă, Lâm Đồng, Việt Nam)
Cuối năm, đất trời vào đông, lạnh lẽo. Ngoài đường ai cũng mặc áo len dày, nhiều lớp; trong nhà, người ta mở máy sưởi. Trời lạnh, nhưng ḷng người ấm áp, v́ mùa lễ sắp đến, các trường nghỉ học, các công sở, tư sở, hàng quán, chợ búa, thương xá, nô nức bán buôn; ai ai cũng sắp xếp, chuẩn bị những ngày đoàn tụ với gia đ́nh, chia vui với bạn bè, lối xóm. Người người mua sắm, trang trí cây thông trong nhà, ngoài ngơ; đèn giăng ngũ sắc, sáng rực từ lúc mặt trời chưa lặn cho đến b́nh minh hôm sau, suốt trong nhiều đêm, kể từ Thanksgiving cuối tháng mười một, và sẽ kéo dài đến qua Tết dương lịch. Nhạc giáng sinh reo vui, cảm động, đi đâu cũng nghe.
Đó là ở các nước tây phương theo đạo Thiên Chúa. Nghe nói trong nước Việt Nam, đất nước mà đạo này là thiểu số, cũng tổ chức Giáng sinh tưng bừng, rầm rộ như thế.
Vui, chia sẻ với những người khác đạo trong dịp lễ cuối năm này. Thế nhưng, ḷng vẫn nặng trĩu một nỗi buồn. Là v́ chúng tôi, những người đồng đạo ở nơi này nơi khác, nhất là ở Việt Nam, đă không thể có được những ngày an b́nh suốt nhiều năm tháng qua.
Khi tôi viết những ḍng này, câu chuyện của những người đồng đạo chúng tôi đă trở thành dĩ văng, là việc đă rồi, đă an bài. Có nghĩa là gịng sông ấy bị chia cắt thành từng nhánh nhỏ, tản thành mây, thành những giọt nước.
Chúng ta đă từng vững vàng như núi. Chúng ta đă từng đi như một gịng sông. Nhưng nhiều người khác, thế lực khác, đă lay đổ những tảng núi, đă chia chẻ và ngăn cách những gịng sông bằng nhiều cách. Các thế hệ tổ tiên của chúng ta cũng từng trải qua những kinh nghiệm đau thương ấy. Hợp rồi tan. Tan rồi hợp. Rồi lại tan. Rồi lại hợp. Có khi trước bạo lực, một trong những bậc thầy của chúng ta đă dơng dạc tuyên bố: “Tôi nguyện đem xương máu trang trải cho Phật pháp, nếu chết th́ như cái chết của chân lư trước bạo lực chứ không phải chết v́ bạo lực nầy kém bạo lực khác!”
Sẵn sàng đón nhận cái chết để bảo vệ lư tưởng của ḿnh. Đó là thái độ của núi. Nhưng trong một số trường hợp, nhất là trước những hỏa diệm sơn hừng hực vô minh, bạo động, cái chết không phải là chọn lựa thích đáng. Lửa có thể làm tan chảy những tảng băng, nhưng không hoàn toàn tiêu hủy được nước; có thể cách ngăn được nước để đun cho nước bốc hơi, nhưng không thể cản trở được đường bay của mây trời.
Đă nhiều lần trong quá khứ, cha anh chúng ta phải phân tán, không thể tụ lại nơi một trú xứ, không thể nối kết với nhau như một gịng sông. Bạo lực đă xô đẩy cha anh chúng ta vào t́nh trạng phân hóa ấy. Nhưng, như những giọt nước bị tán mỏng, cha anh chúng ta đă hóa thân, ứng thân khắp các nơi chốn, từ trong nước ra đến hải ngoại. Tiêu cực mà nói, chúng ta bị chia cách; tích cực mà nói, chúng ta dấn thân hành đạo, đem lư tưởng phổ hiện vào từng nơi chốn khác nhau.
Nếu không cùng đi như một gịng sông, hăy lên đường như mây trắng trên bầu trời vô tận. Người ta có thể ngăn sông, cách núi; nhưng không thể giam nhốt, hủy hoại được mây.
Tôi thật là thất vọng khi bao nhiêu người, bao nhiêu tổ chức, trong và ngoài nước, đă hết ḷng lên tiếng can thiệp, kư tên, thỉnh nguyện… nhưng cuối cùng, cũng đành chịu thua trước bạo lực. Nghĩa là phải đành câm lặng để cho núi không thể là núi, sông không thể là sông. Nhưng có thể nào mượn câu nói của Thiền sư Duy Tín để nói với nhau hôm nay không:
“Trước khi học đạo, thấy núi là núi, sông là sông. Đang lúc học đạo, thấy núi không là núi, sông không là sông. Sau khi ngộ đạo, thấy núi vẫn là núi, sông vẫn là sông.”
Khi chúng ta biết chúng ta là núi, chúng ta là núi. Khi chúng ta biết chúng ta là sông, chúng ta là sông. Ư thức thường trực về sự hiện hữu của ḿnh trong tương quan vô tận với thế giới, chúng ta không ngại ǵ là núi hay không là núi, là sông hay không là sông. Chúng ta từng ngồi được như núi, từng trôi được như sông, th́ cũng có thể bay được như mây. Mây có thể tụ, có thể tan, có thể biến dạng, nhưng không mất, v́ mây chính là nước. Không có bạo lực nào có thể triệt hủy được thể tính của nước.
C̣n lại vài ngày cuối năm, từ nơi xa xôi, tôi viết những ḍng này kính gửi đến những anh chị em trẻ tuổi, thế hệ đi sau tôi, nhưng đối với tôi, là những vị thầy, v́ quư vị đă làm được những điều tôi không làm được.
Không biết quư vị đă chuẩn bị lên đường xong cả chưa. Có thể nay mai, tôi không c̣n nghe thấy tên gọi của tảng núi hay gịng sông. Nhưng tôi có thể nh́n thấy quư vị hàng ngày trên ṿm trời bao la xanh thẳm.
California, ngày 23 tháng 12 năm 2009
Trở về trang Văn Học Phật Giáo