HÓA TRANG

costumebasement.com

Sáng thứ Bảy bước vào nhà băng, thấy các nhân viên đều hóa trang. Sực nhớ hôm nay là ngày Halloween, ngày Lễ hội hóa trang, hay là ngày của ma quỷ (có người nói thế).

Nguồn gốc lễ hội này xuất phát từ châu Âu, chính xác là từ Tô-cách-lan, Ái-nhĩ-lan, Anh-cát-lợi và một phần miền bắc nước Pháp bởi sắc dân Celts. Lễ hội đã có từ trước công nguyên, tức đã hơn hai nghìn năm rồi, nhưng mãi đến hậu bán thế kỷ thứ 19, mới bắt đầu phổ biến tại vài tiểu bang Đông Bắc Hoa Kỳ, là do những di dân từ các nước kia sang lập nghiệp. Bây giờ thì đã lan khắp, không những Hoa Kỳ mà còn qua Á châu. Lịch sử và các truyện tích của lễ hội này có nhiều nguồn. Tìm đọc sơ qua Google search thì biết vậy, chứ ở đây chẳng phải chỗ để nói, huống nữa, hãy để những người có khiếu kể chuyện ma và chuyện kinh dị đảm trách thì hấp dẫn hơn.

Trở lại với buổi sáng ở nhà băng. Nhìn các nhân viên trong các trang phục khác nhau, thấy cũng vui vui. Có người hóa trang con thú gì đó không đoán ra nổi. Có lẽ phải xem nhiều phim hoạt họa của con nít mới biết đó là con gì. May mà cô tiếp mình hóa trang đơn giản, dễ nhận ra. Nụ cười thân thiện, cô chào hỏi, mình đáp lấy lệ, rồi bỗng thấy làm vậy có vẻ lạnh lùng quá cho một ngày hội hóa trang, bèn nói đùa một câu:

“Chào bác sĩ.”

“Hả, bác sĩ à? Không, tôi là Kate Gosselin, y tá!”

“Ồ, xin lỗi, chào cô Kate...” Mà Kate Gosselin là ai vậy kìa? Chắc là nhân vật nào trong phim mà mình chưa xem.

Cô nhướng mắt ngó mình rồi cười ngất, xoay qua người bạn kế bên nói, “anh ấy nói tao là bác sĩ!” Cách nói của cô không phải hãnh diện bị hiểu lầm là bác sĩ, mà chính là thất vọng vì mình không nhận ra cô là cái cô y tá Kate Gosselin nào đó. Có lẽ cô nghĩ mình nhà quê, ít đọc, hoặc ít chịu xem phim, xem tivi...

Hừm, y tá hay bác sĩ, có khác gì đâu chứ. Cô chỉ mặc cái áo choàng trắng, máng cái ống nghe lên cổ, giống như mấy bác sĩ tôi từng gặp ở bệnh viện, họ đều mặc như vậy cả mà. Bảng tên cô đeo cũng đâu có ghi chữ gì là nurse hay là Kate Gosselin. Hóa trang thôi mà làm dữ vậy!

“Anh cần giúp gì nào?” cô nhân viên xoay lại, cố giữ nụ cười tươi, hỏi.

Tôi đưa món tiền mặt của tòa soạn để nhờ cô đưa vào trương mục. Cô nhanh nhẩu bỏ xấp tiền vào máy đếm. Rẹt, rẹt, rẹt... tiền giấy bị kẹt. Cô lắc đầu, tỏ vẻ khó chịu, vừa gỡ tiền ra khỏi máy, vừa nói:

“Lần sau anh đưa tiền nhớ tháo mấy cái kim ra rồi hãy đưa tôi nhé!”

“Ồ, xin lỗi, tôi không kịp nói cho cô biết...”

Y tá gì mà khó chịu, ít dễ thương thế, mình thầm nghĩ. Cô lầm lì tháo kim, sau đó lại đưa tiền vào máy. Lần này thì đã trơn tru. Nhưng cô vẫn chưa hết bực dọc, còn lặp lại câu nói khi nãy:

“Lần sau anh đưa tiền nhớ tháo mấy cái kim ra... Anh cần giúp gì nữa không ạ?”

“Thưa không, cảm ơn cô.”

“Chúc một ngày vui,” cô nói.

“Tôi cũng chúc cô như vậy.”

Về tòa soạn, nói với cô thủ quỹ, lần sau nhớ tháo mấy cây kim ra trước khi đưa cho nhà băng... Cô trợn mắt nói:

“Họ cầm tiền của mình thì phải biết là có kim hay không chứ sao lại trách mình! Trước khi đưa vào máy đếm phải xem lại khách hàng có bấm kim hay cài kim vào tiền không đã. Mấy cây kim đó, không lẽ mình dùng móng tay gỡ ra à! Họ ở văn phòng có staple remover để gỡ, đó là bổn phận của họ! Đúng là xớn xa xớn xác để mắt ở đâu rồi còn trách ngược khách hàng!”

Ừ nhỉ, cô thủ quỹ nói cũng đúng, mà bây giờ mình mới nhận ra. Nhưng mà, cho dù mình có sớm biết điều đó thì cũng đâu dám trách người ta. Có đời nào mình lớn tiếng bắt lỗi người ta nơi công cộng vì ba cái chuyện nhỏ xíu như vậy. Huống gì, người ta đang vui, đang hóa trang làm y tá Kate Gosselin mà...

 

Buổi tối ngồi một mình viết những giòng chữ này. Bên ngoài có tiếng lũ trẻ hàng xóm la hét, chạy rần rật. Chắc là bị ai đó giả ma hù dọa. Lâu nay mình không có tổ chức Halloween nên không để cửa hé, cũng không có trái bí thật bí giả gì để trước sân. Lũ trẻ thấy nhà tối om nên cũng chẳng bén mảng gõ cửa để “trick or treat.”

Hóa trang. Cũng vui. Bầy con nít, và ngay cả một số người lớn, cũng chẳng cần hiểu nguồn gốc hay sự tích Halloween làm gì. Thấy người ta làm thì làm theo. Mùa lễ hội, các gian hàng, công sở, tư sở, đều có hóa trang, trưng bày bí đỏ, mạng nhện, phù thủy, cây chổi, mèo đen, bộ xương khô... vui quá đi chứ! Rồi đêm đến, bầy trẻ rủ nhau từng tốp, đi gõ cửa từng nhà, trick or treat, xin kẹo... Mình chẳng tham dự nhưng cũng vui lây với niềm vui con nít.

Ngồi gõ chữ, vừa ngẫm ngẫm nghĩ nghĩ về chuyện hóa trang. Hóa trang. Hóa trang. Mình muốn nói gì vậy? À, là hóa trang. Mọi người đều hóa trang cả đấy mà, đâu cần phải đợi đến lễ hội Halloween.

Khi thay và mặc áo quần mỗi ngày trước khi rời phòng và trước khi ra khỏi nhà là hóa trang rồi đó. Mỗi người đã tự chọn một thứ trang phục thích hợp nhất với nhân dáng, vai trò và vị trí của mình trong gia đình, xã hội. Là thói quen, là điều tự nhiên. Nhưng chẳng phải cũng là một hình thức của hóa trang và đóng kịch hay sao? Chúng ta hóa trang mỗi ngày mà không tự ý thức. Nếu không hóa trang thì ở nhà cũng giống như khi ra đường, đến sở cũng giống như khi ở phòng riêng. Hoặc có thể nói ngược lại, “tọa mật thất như thông cù” (một mình ngồi trong phòng kín vẫn giữ cái lễ giống như ở ngã tư đường). Nếu ra ngoài đường thì tươm tất lịch sự, đi đứng trang nghiêm, nói năng chừng mực nhỏ nhẹ, rồi về phòng riêng thì ngã ngớn, lè phè, buông thả, ăn nói thô tháo... chẳng phải đã chứng tỏ mình chỉ đóng kịch với tha nhân và dối gạt chính mình hay sao! Bước ra khỏi phòng, chúng ta đã khác, bước ra khỏi nhà, chúng ta càng khác hơn. Rồi đến sở, khác, đến chùa hay nhà thờ, lại khác hơn một chút. Nghĩa là chúng ta chưa bao giờ sống thực với mình. Cuộc sống của chúng ta là một chuỗi ứng biến, đối xử với những người chung quanh, vừa biểu hiện phong cách, tư cách, một personality của mình. Cái gọi là tư cách đó, chẳng qua chỉ là một hóa trang, kết quả từ sự va chạm với tha nhân và xã hội. Chúng ta khoác mặc cho mình những lớp áo gọi là cái lễ của người phương Đông, hay cái cung cách và phép lịch sự (manner, behavior) của người phương Tây. Những lớp áo đó dần dần trở thành cá tính, đặc tính của mỗi chúng ta, chỉ khác là đậm hay nhạt, rộng hay chật. Nếu thấy thoải mái trong những lớp áo đó, chúng ta hạnh phúc, và hóa trang không còn là hóa trang. Nếu không thấy thoải mái, chúng ta sẽ suốt đời sống trong vờ vĩnh, giả bộ.

Cho nên, trong một nghĩa nào đó, sống hạnh phúc ở đời chính là biết chọn cho mình một sự hóa trang hoàn hảo; có nghĩa là vừa vặn, thích hợp với mình ở nhân dáng, tác phong và cả ở tâm hồn nữa. Một sự hóa trang nhẹ nhàng, không đến nỗi là một sự che giấu thiên hạ, lừa dối chính mình.

Cũng có nghĩa là hãy nói những gì chúng ta chính mắt thấy, chính tai nghe; đừng cố ý nói sai sự thực. Cố ý nói sai sự thực chính là lừa dối mình, lừa dối đời bằng một kiểu hóa trang vụng về, thô lậu.

Cũng có nghĩa là hãy thực hiện những gì chúng ta nghĩ là đúng, là công bằng, sau khi đã cân nhắc kỹ lưỡng với trí tuệ và kinh nghiệm (không phải chủ quan của riêng mình, mà của số đông, của những bậc hiền triết đi trước mình). Nghĩ một đàng, làm một nẻo, nghĩ là đúng mà không dám làm, biết là sai mà vì lý do gì đó vẫn cứ làm, là sự hóa trang tồi tệ nhất trong những kiểu hóa trang.

Chúng ta có thể sống thực và cùng lúc có thể hóa trang, không gì trở ngại. Nhưng nên nhớ rằng, hóa trang là một nghệ thuật làm vui người khác, làm đẹp cuộc đời, không phải là những lớp áo để ẩn náu và che giấu những gì không thật. Sự thật không bao giờ được che đậy mãi mãi bằng những lớp vỏ ngụy trang. 

California, ngày 31 tháng 10 năm 2009.

Vĩnh Hảo