Trang chính | Thơ | Văn | Tác phẩm | Đọc thơ | Nhạc chọn lọc | Trang Phật giáo | Liên lạc
|
|
Trang chính | Thơ | Văn | Tác phẩm | Đọc thơ | Nhạc chọn lọc | Trang Phật giáo | Liên lạc
CÓ G̀ NƠI MỘT CÁI TÊN?
Này bạn, sở dĩ bạn đi lộn sang trang lưới khác là v́ bạn cứ ỷ y rằng chỉ có một trang lưới Vĩnh Hảo, rồi bạn đánh dot com, dot org... mà chẳng chịu đánh dot net, hoặc dot info! (vinhhao.net, vinhhao.info). Vậy rồi bạn trách tôi sao lại cho sai địa chỉ. Xin đừng vội vàng hấp tấp, cũng đừng lơ đễnh, ỷ y... rằng trên đời này chỉ có mỗi một người hay một trang lưới mang tên Vĩnh Hảo nhé.
Cái tên Vĩnh Hảo thực ra rất thông dụng ở Việt-nam. Bạn nào chưa biết th́ sẵn đây tiết lộ một chút cho biết—nhất là các bạn ở tuốt ngoài Bắc, mới vào Nam sau này, chắc là ít nghe đến tên Vĩnh Hảo.
Cái tên này, đă có trước khi tôi chào đời; là địa danh của một quận lỵ hay thị trấn, hay phố nhỏ ǵ đó Cà Ná, Phan Thiết. Tôi chẳng rơ từ lúc nào ở Phan Thiết có tên Vĩnh Hảo. Có thể là chỉ từ lúc khám phá ra suối nước khoáng thiên nhiên, lập nhà máy, rồi đặt tên Vĩnh Hảo chăng? (mới đây, có đọc đâu đó một tài liệu về tên Vĩnh Hảo th́ được biết truyền thuyết cho rằng tên này do Công chúa Huyền Trân đặt cho con suối nước khoáng, với nghĩa là đời đời tốt đẹp). Cái tên này nghe có vẻ như... chẳng liên hệ mật thiết với những địa danh của Phan Thiết hoặc ở các tỉnh lân cận mà tôi biết—chẳng hạn Trà Cú, Cà Ná, Trảng Bom, Trảng Bàng, Gia Rây, Gia Lào, Phan Rí, Phan Rang... Là như vậy đó, một cái tên rất hán-việt tự dưng mọc ngay ở cái vùng mang những tên rất chàm. Chẳng qua tên ấy đă phổ thông nhờ hăng nước suối Vĩnh Hảo (trước năm 1975) mà người miền Nam (dưới vĩ tuyến 17) ai cũng biết; bây giờ người ta gọi là Công Ty Nước Khoáng Vĩnh Hảo.
Nếu bạn bấm www.vinhhao.com th́ bạn sẽ được mời tham quan công ty nước khoáng này. Và gặp trường hợp ấy, xin đừng hỏi lại tôi, "Ủa, sao nghe nói có đăng thơ, văn ǵ đó mà sao chỉ thấy toàn nước khoáng!" Tôi không nói đùa đâu. Không những vậy, nhiều bạn hỏi tôi những câu lạ lẫm:
"Nè, nghe nói có mở tiệm sách nào bên Virginia phải không?"
"Ô, tôi biết ông rồi, có phải là chủ của hai tiệm nước lọc Vĩnh Hảo tại phố Bolsa không?"
"H́nh như anh có chân hay cổ phần ǵ ở công ty nước khoáng...?"
Dạ xin trả lời ngay là không phải ạ. Tôi đâu có được may mắn dữ vậy... cũng đâu có tài kinh doanh dữ vậy trời!
Không phải chỉ trùng tên với các cơ sở kinh doanh thôi đâu nhé. Tên tôi cũng trùng với nhiều cô gái hay các bà khác nữa cơ. Lạ kỳ! Lâu nay ḿnh đâu biết tên ḿnh giống tên con gái. Đến khi có một vài độc giả cho biết là có người bạn tên là Trần thị Vĩnh Hảo, Lê thị Vĩnh Hảo... mới biết rằng người ta thích lấy tên này để đặt cho con gái. Thảo nào một độc giả khác ra tiệm sách, mua một cuốn của tôi về đọc thử, kể lại rằng lúc mua sách th́ nghĩ tác giả là một nhà văn nữ, đem về đọc mới biết là không phải. (Vậy không chừng... người này sẽ chẳng mua cuốn sách đó, nếu biết trước tác giả là đàn ông con trai?)
I da, cái tên ở đời có khi cũng phiền lắm chứ, phải không bạn? Bạn có bao giờ để ư đến lịch sử và ư nghĩa của một cái tên không?
Cái tên, rất gần gũi với đời ḿnh, nhưng thực chất th́ chẳng dính nhập ǵ đến ḿnh cả. Ḿnh đem cái tên ấy ra mà khen, chê, nguyền rủa, ca ngợi... th́ con người thực tế kia vẫn như thế, chẳng thêm hay bớt được ǵ.
Hiện tại chỉ mới được nghe về tiệm sách Vĩnh Hảo, hiệu nước lọc tinh khiết Vĩnh Hảo và hăng thuốc lá Vĩnh Hảo thôi (ba cơ sở kinh doanh này tương đối sạch sẽ hoặc có liên hệ chữ nghĩa - ừm, sách th́ chắc chắn liên hệ chữ nghĩa rồi, c̣n nước và thuốc lá th́... cũng gián tiếp liên hệ đó mà! Không lẽ nghệ sĩ sáng tác không cần uống nước và thỉnh thoảng hút thuốc sao?); chứ trong tương lai, nếu có hăng nước mắm nhĩ, hăng mắm ruốc, hăng mắm tôm, công ty xe rác... mang tên Vĩnh Hảo, th́ cũng phải cười kh́. Chỉ là cái tên thôi mà! Có ảnh hưởng chi đến ḿnh đâu.
Nhưng bấm vào trang lưới Vĩnh Hảo (mà bạn nghĩ là trang lưới của tôi), th́ xin bấm:
*
Và bây giờ, chúng ta hăy nói chuyện một chút về cái gọi là "tên", hay nói cho văn vẻ hơn, cái gọi là "danh."
Nghĩ cũng lạ! Cái tên chỉ là một tiếng gọi (âm thanh), một vài chữ viết (ngôn ngữ, văn tự), tách rời khỏi con người ḿnh chứ không dính sẵn vào cơ thể ḿnh như là bàn tay, cái chân, sợi tóc...; cũng không gắn vào người ḿnh như quần áo, đồng hồ, giây chuyền... Nó chẳng đụng ǵ tới ḿnh cả. Nó ở ngoài khơi khơi, không h́nh sắc, không mùi vị; có ghi thành chữ th́ cũng ghi trên một miếng giấy, một cái thẻ đeo trước ngực, rồi tháo xuống khi ra khỏi sở làm hay ra khỏi một ngày đại hội... Thế nhưng nó có đời sống dài lâu hơn thân xác, dai dẳng hơn cuộc đời của ḿnh, bởi v́ nó có mặt cùng thời với sự sinh ra của ḿnh, có khi nó c̣n có trước khi ḿnh sinh ra nữa kia, và khi ḿnh chết đi rồi nó vẫn c̣n sống nhăn đâu đó trên bàn thờ, nơi bia mộ, trên sách báo, hay trong tâm tưởng của một vài người nào đó cho đến khi không c̣n ai nhắc nhở hay nhớ đến nữa...
Ô là là, chẳng ngờ cái tên lại đóng một vai tṛ thật quan trọng trong đời sống ḿnh đến thế. Nó làm cho ḿnh trở nên ḿnh. Nó làm cho ḿnh không phải là kẻ khác. Nó chạy theo ḿnh (hay ḿnh bị chạy theo nó?) suốt cuộc đời. Người thân của ḿnh muốn ḿnh được sung sướng th́ cũng không cần phải sờ chạm chi vào người ḿnh, mà chỉ cần gọi cái tên của ḿnh lên, kèm theo một vài cái mỹ-tính-từ (như đẹp [trai, gái], thông minh, thật thà, tài trí, giỏi, hiền...) th́ tự dưng ḿnh được hạnh phúc lâng lâng, mặt mày tươi rói lên thấy rơ. Kẻ thù của ḿnh muốn đánh ḿnh đau, muốn làm ḿnh khổ, cũng chẳng cần phải thượng cẳng tay hạ cẳng chân mà đạp mà đá mà đấm mà thoi mà véo mà ngắt mà day mà đẩy mà xô mà đ́ mà nghiến... mà chỉ cần gọi cái tên của ḿnh rồi kèm theo một tràng những xú-tính-từ (như xấu, đểu, tham lam, độc ác, dữ dằn, bất tài, ngu dốt...) th́ tự dưng ḿnh cũng xọp người đi, đau khổ muốn điên cả người, rồi ăn không ngon, ngủ không yên... Hớ, lạ nhỉ! Cứ nh́n lại xem nào, cái tên, nó có dính ǵ đến ḿnh đâu, vậy mà nó lại tác động vào nỗi vui buồn sướng khổ của ḿnh. Bơm cho cái tên nó mập ra th́ nó càng làm khổ ḿnh nhiều hơn; đai-ét, làm cho nó thon thon ốm ốm, rồi tiêu ṃn dần cho đến mất hút th́ đời ḿnh sẽ ít lo lắng buồn phiền hơn. Cho nên, càng vô danh chừng nào th́ lại càng thong dong, tự tại chừng nấy. Một ḿnh cái tên thôi cũng đủ phiền ḿnh lắm rồi, đừng có dại mà cố gắng cột, gắn, đeo, tṛng... thêm cho nó những thứ phụ tùng khác (như các học vụ, nghiệp vụ, chức vụ...) để rồi chúng tiếp tay hành hạ ḿnh nhiều hơn. Có người đă có tên rồi mà c̣n bắt người ta phải gọi chức vụ, hay học lực đi kèm theo nữa; người ta gọi không không th́ không chịu, bắt phải nói cho đủ cả tên lẫn chức vụ nữa kia! Họ giỏi thật chứ hả? Cả đời chẳng biết mệt mỏi trong việc đeo mang một cái tên, và một lô các chức vụ, nghề nghiệp...
Thế th́, chúng ta sống ở đời, thực ra là sống v́ cái ǵ, cho cái ǵ?—Cho sự tồn tại của một cái bản ngă mà người ta đă dán tên. Cái bản ngă ấy cần một cái tên để vươn rộng cánh tay của nó đến ngoại giới. Cái tên cần một cái ngă để nương tựa mà chứng minh sự có mặt của nó. Không có cái bản ngă th́ cái tên chẳng có ư nghĩa ǵ cả, và cũng chẳng được "dính" vào đâu cả. Hễ ḿnh "dính" vào cái tên, hay ḿnh để cái tên "dính" vào ḿnh, th́ ḿnh và nó cùng tồn tại, cùng đau khổ. Không cho nó "dính" vào đâu cả th́ không có cái ǵ làm phiền hà đến ḿnh.
Ḿnh c̣n không có th́ cái tên của ḿnh làm ǵ có được nhỉ?
Nghệ thuật sống vui ở đời là hăy quên ḿnh đi. Nhưng muốn quên ḿnh đi, trước hết, hăy quên cái tên của ḿnh cái đă. Cái tên mà không quên được th́ cái "ḿnh" không thể quên được đâu.
Có ǵ nơi một cái tên?
Vĩnh Hảo
(2002)
