CON DẾ
Nơi
góc tủ lạnh có một con dế. Không biết mỗi ngày đêm nó gáy
bao nhiêu lần. Tiếng động cơ của nhiều loại máy móc đã khuất
lấp tiếng gáy nhỏ bé của nó. Chỉ đến khi thợ thuyền nghỉ
trưa, máy móc ngưng chạy, mới nghe được tiếng của nó, cất lên,
cất lên, thật to, nhưng lạc lõng, và buồn buồn thế nào ấy...
Ôi,
tiếng dế, nghe qua thì quen thuộc như bao tiếng dế đã từng
nghe trong quá khứ, ở quê nhà... Những ngày còn thơ, vào đầu mùa
hè, cùng bạn học hoặc bạn hàng xóm, rủ nhau đi bắt dế... cứ
theo tiếng gáy mà tìm đến nơi. Chú tâm tìm bắt những con dế,
tai mình lúc ấy có vẻ như chẳng nghe tiếng động cơ của xe cộ
qua đường, không nghe tiếng của hàng quán xôn xao, người người
nói cười. Chỉ có tiếng dế, gáy vang, ở khắp nơi, mọi xó xỉnh,
từ vườn hoa, góc chợ, từ phố xá đến khu ven đô, từ đô thị
đến những đồng lúa hay những đồng hoang tiêu điều... Người
lớn dường như không để ý làm gì tiếng dế gáy. Họ có những
bận tâm của họ trong ngày, với cuộc sống. Chỉ có những thằng
nhóc tì ham bắt dế, đá dế, hoặc một gã thi sĩ, văn sĩ nào đó,
hoài niệm tuổi thơ, hơi thất thường, hoặc thất tình, mới
nghe được tiếng dế, thỉnh thoảng cất lên giữa những trưa hè...
Tiếng con dế mới trưởng thành, muốn biểu hiện sự có mặt của
mình trong cuộc đời. Tiếng con dế sung sức, muốn đấu đá với
những kẻ sung sức khác để trắc nghiệm khả năng. Tiếng con dế
hả hê đắc thắng sau một trận đấu. Tiếng con dế hục hặc
trước khi quay về hang ổ. Tiếng con dế vừa thức dậy. Tiếng
con dế gọi bạn. Tiếng con dế bỗng thấy buồn bã cô đơn. Tiếng
con dế kêu gọi người yêu chưa thấy mặt. Tiếng con dế buổi
trưa nắng gắt khi nỗi buồn chùng xuống mà lại gợi lên giấc
mộng giang hồ sơn thủy. Tiếng con dế buổi chiều nắng tàn, cảm
thức một cái gì sắp qua đi. Tiếng con dế ban đêm, ngại ngùng
gửi vào bóng tối mịt mùng. Vẫn những âm điệu ấy, na ná giống
nhau, ở mọi nơi chốn, thỉnh thoảng cất lên chứ không ra rả
suốt ngày như tiếng ve sầu, nhưng nỗi sầu kéo theo thì lê thê
đến một phương trời mông lung nhạt nhòa nào đó...
Con
dế, ôi con dế kẹt trong góc tủ lạnh! Sao mi lại chui vào xó xỉnh
này? Sao mi đi lạc vào đây? Lúc nào? Nhân duyên nào? Buổi sáng?
Buổi trưa? Buổi chiều? Buổi tối? Buổi khuya? Cửa nẻo đóng kín
như thế, làm sao có thể từ bụi bờ ngoài kia mà chui vào đây?
A, cánh cửa sau này từ nhà ăn mở ra, mỗi đêm đều đóng kín,
mùa lạnh thì đóng suốt ngày! Vậy phải là một trưa hè nắng
gắt, chính nơi cửa sau này, thợ thuyền mở cửa cho thông gió,
và mi đã tình cờ lang thang tìm bạn, hoặc tìm một đối thủ nào
đó để chiến đấu, hoặc tìm người yêu không chân dung nào đó
(mà có thể một đời mi gặp nhiều cô, cũng có thể suốt đời
không gặp cô nào)... rồi mi theo tiếng rè rè của cái tủ lạnh,
tưởng ai xì xầm tâm sự thương yêu, tưởng cô nào thiết tha mời
gọi, hăm hở tiến vào góc ấy với niềm hy vọng và nỗi xao
xuyến ngây thơ... Thế rồi, mi không thấy gì hết. Và cánh cửa
đóng sầm lại. Và rồi tiếng chân người qua lại khiến mi không
dám mạo hiểm thoát ra. Hoặc mi đã an phận, thích chọn góc xó
tủ lạnh để sống nốt quãng đời còn lại với giấc mơ không
thành của một gã phiêu bạt lang thang, hoặc của một gã si tình
cô đơn...
Ôi,
từ góc tủ lạnh ra đến cửa sau chẳng là bao; từ cửa sau phóng
ra ngoài bờ cỏ, cũng chẳng là bao! Thế mà mi cứ ở trong đó,
không biết đường ra, hoặc không chịu ra. Bờ cỏ, ụ đất, từ
đây chạy dài đến cuối dãy nhà, rồi từ đó lang thang vào những
gia cư có vườn hoa, bồn cỏ... bao nhiêu là thế giới mới lạ,
dẫu phiêu lưu hết cả đời mi cũng không đủ thời gian nữa
kia! Sao mi không chịu lên đường? Hay là... hay là... mi đã già rồi,
đã mệt mỏi rồi, không còn đủ sức phiêu lưu (giang hồ và tình
cảm) nữa? Ồ, có lẽ là vậy.
...
Bỗng
một ngày, lạc bước, tuổi trẻ chôn vùi nơi góc xó nào đó. Và
cứ thế, thời gian trôi đi. Mi nằm đó, ngồi đó, đứng đó, nơi
một chốn yên bình không phải là quê hương đồng hoang nội cỏ,
trầm tư về thân phận mình, tuổi trẻ, sự phấn đấu, tình yêu,
và tuổi già...
Và
thỉnh thoảng, mi lại cất tiếng gáy vào những trưa hè nắng cháy.
Tiếng mi, dế ơi, con dế lạc loài ơi, sao nghe buồn ở tận tủy
xương này...
Vĩnh Hảo
(2003)